In de afgelopen jaren hebben Spaanse consumenten te maken gehad met aanzienlijke prijsstijgingen van olijfolie, veroorzaakt door factoren zoals de oorlog in Oekraïne en extreme weersomstandigheden die leidden tot droogte en hoge temperaturen. Deze omstandigheden resulteerden in een vermindering van de olijfoogst met meer dan 50% in het seizoen 2022-2023, waardoor de prijzen in de supermarkten verdrievoudigden.

In 2024 veranderde de situatie echter. Door gunstige regenval verbeterden de oogsten, wat leidde tot een grotere productie en een daling van de olijfolieprijzen in de tweede helft van het jaar. Volgens gegevens van het Ministerie van Landbouw daalde de prijs van extra vierge olijfolie aan de bron met meer dan 50% in het afgelopen jaar, van ongeveer 9 euro per liter in januari 2024 tot 4,2 euro per liter recentelijk.

Deze prijsdaling aan de bron wordt echter niet volledig weerspiegeld in de supermarkten. Terwijl de prijs aan de bron met 53,3% daalde, daalde de gemiddelde prijs van een literfles in de belangrijkste supermarkten slechts met 24%, van 12,88 euro naar 9,79 euro, volgens een rapport van Facua-Consumidores en Acción. Het Spaanse Statistiekbureau INE bevestigt deze trend, waarbij de consumentenprijsindex voor olijfolie in 2023 met 63% steeg en in 2024 met slechts 15,8% daalde.

Vertegenwoordigers van de distributiesector wijzen op verschillende redenen voor dit verschil. Ten eerste is er een vertraging in de aanpassing van prijzen vanwege voorraden van eerder ingekochte olie tegen hogere prijzen. Pas wanneer deze voorraden zijn uitgeput en nieuwe, goedkopere olie wordt ingekocht, zullen consumenten mogelijk verdere prijsdalingen zien. Bovendien benadrukken supermarkten dat ze tijdens de piek van de prijsstijgingen in 2024 niet alle kostenstijgingen volledig hebben doorberekend aan de consument, wat nu invloed heeft op de snelheid waarmee prijsdalingen worden doorgevoerd.

Een ander aspect is de concurrentie tussen supermarkten. Hoewel sommige ketens flessen extra vierge olijfolie aanbieden voor iets meer dan zes euro, is er een algemene terughoudendheid om prijzen agressief te verlagen uit angst voor margedruk en het verlies van winstgevendheid. Dit leidt tot een situatie waarin prijsdalingen aan de bron niet onmiddellijk of volledig worden doorgegeven aan de consument.

Consumentenorganisaties roepen op tot meer transparantie en een snellere aanpassing van de prijzen in de supermarkten. Ze benadrukken dat, hoewel externe factoren zoals slechte oogsten en geopolitieke gebeurtenissen de prijzen hebben opgedreven, de huidige verbeterde omstandigheden en lagere kosten aan de bron zouden moeten leiden tot meer merkbare prijsverlagingen voor consumenten.