Elke week plaatsen we aan de hand van de tips en informatie van de ‘Typisch Spanje’ auteur Frieda Kleinjan een reis door Spanje maar dan op een andere manier. Dat doet de schrijfster door middel van bekende en minder bekende boeken en romans om zo de link tussen het reizen, de cultuur en literatuur te maken tijdens de wekelijkse ‘literaire reisgids van Spanje’, een must voor de lezers die aan ‘literair toerisme’ willen doen. Via de links in het artikel zijn de boeken meteen te bestellen om zo al aan jouw literaire reis door Spanje te beginnen.
Je zou literair toerisme kunnen omschrijven als een soort cultureel toerisme dat zich heeft ontwikkeld op plekken die verband houden met gebeurtenissen in fictieve teksten. Met andere woorden: het is een nieuw soort cultureel toerisme dat fictie verbindt met de echte wereld.
Maar wanneer is iemand een literair toerist? Om een paar voorbeelden te noemen: als je na het leven van ‘De kathedraal van de zee’ van Ildefonso Falcones staat te popelen om Barcelona te bezoeken, je wilt rondzwerven in het oude centrum van Oviedo om de schaduwen van ‘La Regenta’ te ontdekken of zó wordt meegesleept door de avonturen van ‘Don Quichot’ dat je wilt weten door welke plekken Miguel de Cervantes werd geïnspireerd dan mag je jezelf met recht een literair reiziger noemen. Het zijn overigens niet alleen Spaanse auteurs wiens sporen aantrekkingskracht uitoefenen. Zo dwalen lezers van ‘The Sun Also Rises’ van Ernest Hemingway door de straten van Pamplona om er de San Fermínfeesten te vieren en is de tocht die Washington Irving in 1829 maakte van Sevilla naar Granada om er de ‘Tales of Alhambra’ te schrijven een van de populairste routes van Andalusië.
Salamanca heeft literair toeristen veel te bieden
Een stad waar het voor de literair toerist een genot is om doorheen te wandelen is Salamanca, waar de veelzijdige schrijver, dichter, toneelschrijver, filosoof, polemist en essayist Miguel de Unamuno talrijke sporen heeft nagelaten: het huis waar hij stierf en de oude pastorie waar hij woonde toen hij rector was van de Salamanca-Universiteit en waar nu het Casa-Museo zit.
Een van de belangrijkste literaire plekken om te vertoeven is zonder enige twijfel de tuin van Carlista en Melibea, waar Fernando de Rojas werd geïnspireerd tot het schrijven van Celestina.
Een ander belangrijk fictief punt kom je tegen in de barrio de Tejares, dicht bij de río Tormes, waar de Romeinse brug ligt uit een van de scènes uit de anonieme roman Lazarillo van Tormes, El Lazarillo de Tormes. Daar staat eveneens een beeldhouwwerk van Lazaro en de blinde man, de andere hoofdrolspeler.
Ook het bekijken waard is het beeld van Carmen Martín Gaite (1925-2000), die in Salamanca werd geboren en er aan de Universiteit heeft gestudeerd. Lopend over de Plaza de Bandos kom je een van brons en graniet gemaakt monument van de schrijfster tegen.
Lazarillo van Tormes: ‘Een schelmenroman’
In de barrio de Tejares, dicht bij de río Tormes, die dwars door Salamanca stroomt, werd Lazarillo van Tormes geboren. Dit verhaalt de anonieme roman waarvan de eerste uitgaven in 1554 verschenen en die meteen een succes waren. In zeven korte hoofdstukken wordt het leven verteld van de prototypische antiheld, de kleine Lázaro. Hij is moedig noch goedhartig, maar weet zijn lotgevallen met veel humor weer te geven. Lázaro heeft diverse meesters gehad: een blinde bedelaar, een gierige priester, een edelknaap… Hij is een echte pícaro, een schelm uit de rand van de samenleving, maar heeft een goed hart.
Lazarillo van Tormes vertelt op ironische wijze over zijn armzalig lot, waarbij de geestelijkheid het vaak moet ontgelden. Daarom werd het boekje in 1579 opnieuw uitgegeven maar nu in gekuiste vorm. Lange tijd was Lazarillo van Tormes net zo populair als Don Quichot en Celestina. Twee personages uit het boekje werden door Bredero gebruikt voor zijn blijspel Spaanschen Brabander. Neem even de tijd om bij de Romeinse brug langs de Río Tormes naar de beelden te kijken van Lázaro en de blinde man.
KLIK HIER om dit boek te bestellen: Lazarillo van Tormes, schelmenroman (2000), uitgeverij Atheneum, Pollak @ Van Gennep, vertaling Guus Kuijer, nawoord Barber van de Pol.
Carmen Martín Gaite: ‘De achterkamer’
De achterkamer, El cuarto atrás is een van de weinige naar het Nederlands vertaalde romans van Carmen Martín Gaite (1925-2000). Ze won er in 1978 de Premio Nacional de Literatura a la modalidad de narrativa mee. Meer dan een vertelling is het een getuigenis en essay in de vorm van een lange nachtelijke monoloog in gezelschap van een duistere bezoeker. Je zou het kunnen rangschikken onder de autobiografische romans: ze haalt er herinneringen op aan haar kindertijd en wisselt die af met bespiegelingen over de liefde en het schrijversvak.
Carmen Martín Gaite heeft in Salamanca haar eerste stapjes gezet, geflaneerd, jongens versierd… Ze kwam ter wereld op de Plaza de los Bandos, in een appartement op de derde verdieping. Vandaaruit kon ze de Iglesia del Carmen zien en mogelijk ook de Campo de San Francisco, de Romeinse brug over de río Tormes, het Palacio de Anaya en de twee kathedralen. ‘Daar zou ik voor altijd willen rusten’, mijmert ze in De achterkamer.
KLIK HIER om dit boek te bestellen: De achterkamer, Carmen Martín Gaite, uitgeverij Arena (1996), tweedehands.
‘Typisch Spanje’
Het boek ‘Typisch Spanje rondgang door een eigenzinnig land’ geschreven en samengesteld door Frieda Kleinjan, is een bundel met fascinerende verhalen over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, sport, film, natuur, muziek, tradities… Al die verschillende cultuuruitingen vormen de identiteit van Spanje, leggen de ziel ervan bloot, tonen het land in al haar schakeringen. Voor elke Spanjeliefhebber valt er iets nieuws te ontdekken. KLIK HIER om dit boek te bestellen.