ALICANTE – Schrijfster Lilianne Krosenbrink-Gelissen heeft een luchtige beschrijving geschreven van de toeristische regio Costa Blanca. In het hele artikel komt echter niet alleen de Costa Blanca aan de orde maar wordt ook de geschiedenis van Spanje kort behandeld. Het doel van het artikel is de ‘argeloze’ toerist en niet veel wetende (semi) buitenlandse resident meer kennis bij te brengen van deze bekende en populaire regio. Maar dan wel op luchtige wijze en doorspekt met opmerkelijke feiten die gemakkelijk te onthouden zijn. Op deze wijze wil Lilianne een bijdrage leveren om meer begrip en respect voor de inwoners, de taal en de cultuur van de regio Costa Blanca aanleren. Het hele artikel is in vijf delen onderverdeeld die we op maandagen publiceren.
Deel 5
Lees deel 1 (5 juli) HIER / lees deel 2 (12 juli) HIER / lees deel 3 (19 juli) HIER / lees deel 4 (26 juli) HIER.
Bijzonderheden van de Costa Blanca
De Costa Blanca is veel meer dan een streek met gezellige badplaatsen en fijne stranden. Graag wil ik enkele bijzonderheden met u delen. Vanzelfsprekend is dit hoofdstuk onderhevig aan persoonlijke smaak en selectie. Ook heb ik niet de pretentie te concurreren met welke reisgids dan ook. Hopelijk vertel ik u hier wel enkele zaken waarmee ik uw interesse kan wekken in een minder ‘oppervlakkige’ Costa Blanca.
Waar komt toch die naam vandaan, Costa Blanca? Velen denken dat het te maken heeft met de prachtige witte stranden van de regio, maar dat is een misvatting. De regio heeft haar naam juist te danken aan het achterland waar in het vroege voorjaar, meestal in februari, de amandelbomen in bloesem staan waardoor het landschap sprookjesachtig wit kleurt.
Een ritje door de Jalonvallei geeft u de kans om van dit prachtig natuurschoon te genieten. Dat er ook roze bloesem bestaat laat ik even terzijde. Over die amandelen gesproken, in de regio van de Costa Blanca wordt dankzij de amandeloogsten de zogenaamde “turrón” (noga) gemaakt in allerlei variaties. Deze wordt met name in de kersttijd in heel Spanje genuttigd. Het stadje Jijona is bekend om zijn vele turrón fabrieken. Mocht u geïnteresseerd zijn in het productieproces dan bestaat de mogelijkheid een fabriek te bezichtigen.
Je kunt je afvragen wat de belangrijkste redenen zijn voor niet-Spanjaarden om naar de Costa Blanca te komen. Het mediterrane klimaat heeft hier veel mee te maken, maar niet alles. De regio kent het kleinste contrast in weerbeeld van heel Spanje en de zon laat zich elke maand zien. Doorgaans valt er weinig neerslag op een enkele keer een “gota fria” na. De zogenaamde “koude druppel” is een eufemisme voor enorme regenbuien en modderstromen in de regio die meestal in september plaats vinden, maar gelukkig niet elk jaar. Gebieden met een mediterraan klimaat komen meer voor in Europa, maar het bijzondere van de Costa Blanca is een zogenaamd microklimaat. Om die reden heeft de wereld gezondheidsorganisatie, WHO, van de Verenigde Naties de Costa Blanca uitgeroepen tot de gezondste regio van Europa.
Een bergketen vanuit het Marokkaanse Rifgebergte loopt via Gibraltar naar het achterland van de Costa Blanca tot aan de Balearen. In de regio van de Costa Blanca werkt deze bergketen als buffer tegen invloeden vanuit zowel het binnenland als de zee. Het klimaat wat daardoor ontstaat maakt het voor mensen met verschillende aandoeningen tot een aangenaam klimaat.
Mensen met huid- en ademhalingsproblemen en spier- en gewrichtsklachten voelen zich aan de Costa Blanca daardoor veel beter. Het aangename klimaat in combinatie met het Mediterrane voedingspatroon en de “siesta” (ook wel “yoga iberico” genoemd) kunnen de levensverwachting van mensen verlengen. Voeg hier het genieten van zon, zee en natuur aan toe en je hebt bijna een ideaal plaatje.
De natuur van de Costa Blanca regio en met name de bergen trekken eveneens steeds meer buitenlanders aan. Hordes wielrenners gebruiken het als oefengebied en proberen met name zo snel mogelijk de “Col de Rates” te bedwingen. Deze was ooit onderdeel van de Spaanse wielerronde, de “Vuelta”.
Ik zou nog talloze bergen kunnen opnoemen die alle even mooi en indrukwekkend zijn, maar dat laat ik over aan uw persoonlijk zoektocht op internet.
Zowel de talloze natuurparken (bijvoorbeeld Parc de la Font Roja) als de bergen (bijvoorbeeld Sierra de Mariola) zijn ook een walhalla voor bedreven wandelaars. Daarmee bedoel ik meer mensen die wandelen als sport beoefenen, het zogenaamde “senderismo” en minder het flaneren over een boulevard, het zogenaamde “pantuflear” (overigens een Valenciaans woord). Bij het eerste heb je gedegen schoenen en stokken nodig terwijl je tijdens de laatste bezigheid kunt volstaan met pantoffels.
Overigens is het flaneren over de boulevard een geliefde bezigheid van alle Spanjaarden van jong tot oud. Als je maar langzaam genoeg loopt heb je de gelegenheid om gezellig en uitvoerig gesticulerend te praten met je gezelschap en tegelijkertijd jouw omgeving te bespieden en eventueel van commentaar te voorzien. Het gaat om “zien en gezien worden”. Wij worden door de Spanjaarden meteen als buitenlander herkend omdat wij nooit langzaam genoeg lopen, te gericht lopen en te weinig ledematen gebruiken bij het spreken.
Alicante is een vrolijke, rommelige en uitbundige stad die de moeite waard is om te bezoeken. In de zomer treft men er ook Madrilenen aan die de verzengende hitte van de hoogvlakte ontvluchten en hier in hun appartementen verblijven. Alicante is een oude stad. De Feniciërs dreven er al handel met de daar woonachtige Iberiërs. Ook de Carthaagse heerser Hanibal verbleef in het destijds door hem genoemde “Akre Leuke” (witte landtong). Het archeologisch museum “Marq”, gevestigd in het voormalige hospitaal van Alicante, geeft een prachtig beeld van de vroege historie van de stad.
Later werd Alicante één van de circa 400 Romeinse steden die Spanje telde. Bekijk eens de plattegrond van Alicante op onderstaand kaartje. Romeinse steden, en dus Alicante, werden niet willekeurig gekozen en ingericht door de Romeinen. De geografische ligging was uit strategisch oogpunt belangrijk. Hoogte, aanwezigheid van een rivier en/of zee speelden vanuit handelsoverwegingen eveneens een rol voor de stadsbepaling. Vanuit het “Castillo de Santa Barbara” (kasteel van de heilige Barbara) kunt u dit overzien. Het stratenpatroon werd bepaald door de Levante wind (wind uit het oosten) en Poniente wind (wind uit het westen, kan leiden tot zeer droge het hete lucht).
Volgens de Romeinse bouwkundige Vitruvius mocht de baan van de zon geen vat hebben op de huizen want dan werd het in de ochtenden al te warm en moesten straten tevens afgewend zijn van de richting van de wind anders konden mensen misschien te veel kouvatten in wintertijd. De Romeinse planologische ideeën hebben het stratenplan van Alicante bepaald en zijn nog steeds zichtbaar.
Vele eeuwen later hoorde Alicante bij het oude koninkrijk Aragon waartoe zelfs Sicilië, Corsica, Sardinië en delen van Griekenland ooit behoorden. Alicante was een belangrijke haven- en handelsplaats voor andere landen in het mediterrane gebied. Het tegenwoordige Alicante heeft wat internationale handel betreft aan importantie ingeboet.
Over kunst en Cultuur gesproken, hierover kunnen de smaken enorm verschillen en denk ik dat het niet wenselijk is hierover in detail te treden want dan maak ik mij wellicht schuldig aan al te veel subjectiviteit. Alicante heeft meer dan tien musea. Wellicht is er iets bij waar uw interesse naar uit gaat. Ze liggen vrijwel allemaal in het centrum van de stad waardoor u een bezoek makkelijk kunt combineren met een wandeling door de wijk Santa Cruz, oorspronkelijk een zigeunerwijk met nauwe straatjes, pittoreske huisjes en bovenaan bij de kapel kunt u genieten van uitzicht over de stad.
Ik raad u aan elke week de Nederlandstalige kranten van de Costa Blanca, “Hallo” en “De Week” op te halen bij een tijdschriftenwinkel of kiosk. Deze bevatten een culturele agenda betreffende exposities, evenementen, concerten en festiviteiten van de gehele Costa Blanca.
Graag verwijs ik u naar “La Illeta dels Banyets” (het eiland van de baden) in El Campello, iets ten noorden van Alicante. Het betreft een archeologische opgraving van een Iberische nederzetting van ongeveer 5000 jaar vóór Christus op een klein schiereiland. De Iberiërs waren jagers, vissers en verzamelaars en wisten vis te preserveren. Van de Iberische periode zijn er schepen, graven en resten van aardewerk gevonden, evenals unieke gebouwen. Er bestond toen al veel productie- en commerciële activiteit met andere culturen van het Middellandse Zeegebied. Later is deze nederzetting over genomen door de Romeinen die zelfs landbouw bedreven, wijn en olijfolie wisten op te slaan en viskwekerijen hadden. Deze zien eruit als een soort aangelegde baden in zee en hieraan dankt deze archeologische site haar naam.
Volgens mondelinge overlevering zouden die zogenaamde baden later gebruikt zijn door een Moorse koningin als bad. La Illeta dels Banyets wordt als de meest belangrijke archeologische site van Iberiërs en Romeinen in heel Spanje gezien. Medewerkers van het archeologische museum Marq in Alicante zijn er voortdurend aan het werk en kunnen u ook rondleiden.
Naast Illeta dels Banyets bevindt zich de “Torre de Illeta” (toren van het schiereinland) uit de 16e eeuw. Zij was onderdeel van een hele serie wachttorens langs de kust van de Costa Blanca ter verdediging tegen piraten. In 1991 is deze toren gerestaureerd, maar helaas van binnen niet te bezichtigen. Langs de kust van deze regio kunt u nog veel overblijfselen van deze torens vinden. Vaak zijn er wandelpaden naartoe aangelegd waardoor u kunt genieten van omgeving en vergezichten.
Nog een stad die een bezoek waard is, al is het alleen al om de historie, is de stad Orhiuela. Het was eens de hoofdstad van het Visigotische Rijk, later van het koninkrijk Valencia en sedert 1564 de zetel van een bisdom. Tevens is het de geboortestad van de Spaanse dichter van het volk en schrijver Miguel Hernández. Hij was communist, werd na de burgeroorlog gevangengenomen en stierf in 1942 in gevangenschap. Het academisch ziekenhuis in San Juan d’Alacant is naar hem vernoemd.
Er is geen enkel beeld in de regio van de Costa Blanca dat je zó vaak tegen komt als dat van de “Dama de Elche”. Het originele beeld bevindt zich in het archeologisch museum in Madrid. Waarom is het zo belangrijk voor de regio, vraag je je af. In 1897 werd het beeld gevonden door een 14-jarige landarbeider in La Alcudia, 2 km. van Elche. Een Franse archeoloog, Pierre Paris hoorde van de vondst, kocht het voor 5.200 pesetas (dat zou in de huidige tijd omgerekend €32 zijn) en nam het mee naar Frankrijk. Hij onderzocht het beeld en kwam tot de ontdekking dat het beeld gemaakt moet zijn door de Iberiërs in de 5e of 4e eeuw vóór Christus, waarschijnlijk een Iberisch godenbeeld. Wat het beeld voorstelde, ja een dame natuurlijk, maar verder kwam men er niet achter. Het zou een godin kunnen voorstellen of onderdeel kunnen zijn van een Iberische graftombe.
Het beeld is slechts 56 cm. hoog en in het rug gedeelte zit een gat van 18 centimeter doorsnede en 16 centimeter diepte, misschien om een offerande in te deponeren. Uiteindelijk begon men zich in Spanje te realiseren dat men een belangrijk onderdeel van het cultuur-historisch erfgoed had verpatst. In 1941 kwam de beroemde dame naar “huis” door toedoen van Franco. De huidige waarde wordt geschat op 15 miljoen Euro. De Dama de Elche is uitgegroeid tot een nationaal symbool. Voor Picasso en Dalí is zij een bron van inspiratie gebleken en deze laatste noemde haar zelfs de mooiste vrouw van Spanje.
Als laatste wil ik niet onvermeld laten dat het voor buitenlandse residenten in Spanje (je kunt als zodanig geregistreerd worden als je kunt aantonen dat je voor meer dan de helft van het jaar in Spanje verblijft) wel degelijk mogelijk is om deel te nemen aan de Spaanse cultuur en zelfs politieke invloed kunt uitoefenen. Europese burgers die minimaal 5 jaar geregistreerd zijn als resident kunnen in hun Spaanse woonplaats lokaal kiesrecht uitoefenen dus zelf kiezen of gekozen worden voor de gemeenteraad.
Zo is onder invloed van Britse gemeenteraadsleden in Moraira ervoor gekozen nimmer hoogbouw toe te staan. Dus wilt u af zijn van talloze hoge appartementencomplexen, dan raad ik u aan een bezoek te brengen aan Moraira, ook wel het Ibiza van de Costa Blanca genoemd.
Tenslotte
Ik hoop hiermee een bijdrage geleverd te hebben aan wat meer kennis en interesse in de Costa Blanca. Belangrijker is misschien nog wel als dit artikel geholpen heeft meer begrip en respect te krijgen voor de mensen aldaar en hun cultuur. In elk geval ben ik gaandeweg het doorzoeken van onderstaande bronnen zelf wijzer geworden en dat heeft mijn plezier in het verblijf aan de Costa Blanca alleen maar vergroot en daar gaat het tenslotte om.
Volgende keer in deel 5 meer over Spanje en de Costa Blanca. Lees deel 1 HIER, deel 2 HIER, deel 3 HIER en deel 4 HIER
Schrijfster: Lilianne Krosenbrink-Gelissen
Email: a.lekrosenbrink@upcmail.nl