MADRID – De Dag van de Grondwet (Día de la Constitución) is een Spaanse feestdag op 6 december, die het goedkeuren van de Spaanse grondwet op 6 december 1978 herdenkt. Op die dag werd de huidige post-Franquistische grondwet per referendum met een grote meerderheid aangenomen. Dit jaar (2022) bestaat de Constitución, ondanks alle controverse, alweer 43 jaar bestaat.
De Spaanse grondwet werd op 6 december 1978, drie jaar na afloop van de dictatuur onder Franco, in een referendum door 88,5% van de stemgerechtigde Spanjaarden goedgekeurd. Dit referendum kwam tot stand doordat koning Juan Carlos I na de dood van Franco invoering van de democratie wilde bewerkstelligen, ook wel Transición Española genoemd.
De grondwet trad in werking op 29 december 1978 en voorziet in een constitutionele monarchie voor een ondeelbaar Spanje. De grondwet is een subtiel evenwicht tussen allerlei gevoeligheden onder de Spaanse bevolking en leverde het raamwerk voor de overgang naar de democratie.
Een deel dat heel belangrijk was in de Spaanse grondwet was de grote mate van zelfstandigheid voor de 17 autonome regio’s. Deze kregen eigen regionale overheden en een grote mate van bevoegdheden. De Spaanse grondwet legt ook de soevereiniteit bij het Spaanse volk en bepaalt dat de constitutie is gebaseerd op de ondeelbare eenheid van de Spaanse natie.
Stemming
“¿Aprueba el Proyecto de Constitución?” ofwel keurt u de grondwet goed? was de enige vraag waar de Spanjaarden een antwoord op mochten geven bij het Referéndum para la ratificación de la Constitución española.
Van de 26.632.180 stemgerechtigden (censo) hebben 17.873.271 Spanjaarden een stem uitgebracht wat 67,11% is van het totaal. Van dit totaal antwoorden 15.706.078 Spanjaarden (88,54%) met SI (ja), 1.400.505 Spanjaarden (7,89%) met NO (nee) en lieten 632.902 Spanjaarden (3,57%) hun stembiljet niet ingevuld (en blanco).
Niet perfect
Volgens velen is de Spaanse grondwet niet perfect en vooral in Catalonië is dat gebleken gedurende de laatste jaren. Catalonië heeft een zeer grote mate van zelfbestuur, maar de regio valt altijd nog onder de paraplu van de regering in Madrid. Ook in Catalonië dient men zich aan de grondwet te houden waarin dus duidelijk staat dat Spanje een ondeelbare eenheid is.
De juiste wijze vanuit Catalonië zou zijn geweest om de grondwet op politieke wijze aan te laten passen maar men koos de laatste jaren (mede door de standvastige en niet flexibele houding van de conservatieve Partido Popular) voor een andere manier, die van revolutie om zo de Spaanse politici veranderingen te laten invoeren in de grondwet en om internationale aandacht te vragen voor het doel van Catalonië: onafhankelijkheid en een eigen staat.
Koning
Ongeacht of de grondwet in Spanje perfect is of niet, een wijziging kan alleen op politieke wijze worden doorgevoerd en dat is een moeilijk en lang proces. Recent zijn er veel politici, inclusief de voormalige premier van Spanje Mariano Rajoy (PP) en de huidige premier Pedro Sánchez (PSOE), die hebben aangegeven open te staan voor bepaalde wijzigingen in de grondwet. Ook Koning Felipe IV geeft in zeker mate toe dat er misschien wijzigingen moeten komen, maar dan wel altijd op de juiste manier.
Mening?
Toen de Grondwet 40 jaar bestond in 2018 werd aan de inwoners van Spanje hun mening gevraagd over de Spaanse Grondwet. Toen vond ongeveer 70% van de deelnemers aan een enquête van het Centro de Investigaciones Sociológicos (CIS) dat de Grondwet op de een of andere manier aangepast moet worden. Slechts 15% van de bevolking gaf aan dat de grondwet moet blijven zoals die nu is terwijl 14% aangaf dat de grondwet een grote hervorming nodig heeft.
