Jarenlang stond Manuel Vilas voor een mbo-klas, tot hij besloot schrijver te worden. Met succes, want zijn autobiografische boek Ordesa werd een bestseller. Hoewel Ordesa over Manuel en zijn familie gaat, is het ook een portret van Spanje van de afgelopen zestig jaar. Manuel Vilas vindt Spanje het meest feministische land ter wereld. Hij werd betast door de paters, maar is de katholieke kerk toch dankbaar. Hij vindt veel leraren sadistische machtswellustelingen die leerlingen niet stimuleren maar afkraken. Dat alles vind je terug in Ordesa. Zijn boek is een eyeopener dat leest als een trein. Een absolute aanrader! Aafke Jochems van het glossy Spanje magazine ESPANJE! sprak hem in zijn hotel in Amsterdam. Het hele interview lees je in editie 1 van 2022 van ESPANJE! die je HIER kunt bestellen.
‘De kern van mijn verhalen is altijd de liefde. Zonder liefde kun je niet leven. Ordesa is een liefdesbrief aan mijn ouders.’ Ordesa is ook het verhaal van een generatie die in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw opgroeide tijdens de Franco-dictatuur. Hoewel er werd gezwegen over de verschrikkingen, armoede en honger die ouders en grootouders in de Spaanse Burgeroorlog hadden meegemaakt, torste de generatie van Manuel die erfenis wel met zich mee. Ordesa vertelt verder veel over het huidige Spanje. Niet in chronologische vorm, maar in meanderende fragmenten.
Ordesa geeft stem aan eenvoudige mensen
Manuel: ‘De fragmenten zijn als sociologische, historische foto’s van de werkelijkheid. Ik schrijf het op, maar vel geen oordeel. De interpretatie of het oordeel laat ik aan de lezer over. Net als Cervantes deed. Mijn fragmenten geven een stem aan eenvoudige mensen, aan mensen die buiten steden als Madrid en Barcelona wonen. Want het gaat bijna altijd over roem, rijkdom en succes van mensen in de grote steden. Het is mijn morele daad om over eenvoudige mensen te schrijven buiten de metropolen. Dat is mogelijk met literatuur, in tegenstelling tot geschiedenis. Over mensen van eenvoudige afkomst, zoals die van mij, vertelt de geschiedenis niet. Wel altijd over de elite, degenen met de macht. Toen ik bij de koning en koningin uitgenodigd was voor een lunch met honderden genodigden, waarover ik ook schrijf in Ordesa, zag ik in het paleis de portretten hangen van hun voorouders. Sommige zelfs geschilderd door Goya. Over die mensen vertelt de geschiedenis. Het trof me diep, want ik heb geen foto’s van mijn voorouders en maar een paar van mijn ouders. Zij tellen niet mee in de geschiedenis.’
Dubbel gevoel tegenover de kerk
Manuels ouders gingen nooit naar de kerk, alleen als ze er niet onderuit konden. Bijvoorbeeld om hun zoons te laten dopen. Maar verder negeerden ze het instituut, als een stille, anarchistische strijd tegen de katholieke kerk. Omdat de kerk aan de kant van de nationalisten stond in de Spaanse Burgeroorlog en na de oorlog Franco bleef steunen. ‘De ironie wil dat ik als kind uit een arm gezin, dat veel had kunnen hebben aan het communisme van de verliezers van de burgergoorlog, juist veel gehad heb aan de katholieke kerk. Want de enige school in het dorp was een school geleid door paters. In mijn boek beschrijf ik een vage herinnering aan een pater die me waarschijnlijk betastte. Maar het zijn ook de paters die me hebben leren lezen en schrijven, die me geschoold hebben. De meeste waren goede leraren. Ik voel me niet katholiek, maar ik zie in dat ik dankzij de paters naar de universiteit kon.’
Sadistisch machtsvertoon van leraren
Manuel ging Spaanse taal- en letterkunde studeren aan de universiteit van Zaragoza en was als een kind zo blij dat hij na die studie een baan kreeg aan een middelbare school. Een vaste baan met een goed salaris. Ruim twintig jaar doceerde hij Spaanse taal en literatuur aan tieners. Hij moest ze het verschil uitleggen tussen tú en tu (bijvoorbeeld tú lees tu libro = je leest je boek), wat ze geen snars interesseerde. Ook boeken lezen kon ze niks schelen, ze zaten liever op hun smartphone te kijken. Manuel observeerde tijdens lerarenvergaderingen zijn collega’s die leerlingen naar beneden haalden, ze bekritiseerden en misbruik maakten van hun machtspositie. Het knaagde aan hem. Hij besloot zijn vaste baan op te zeggen voor de onzekerheid van zijn roeping: het schrijverschap. Naast boeken wijdde hij zich ook aan gedichten en bijdragen voor de krant El País. ‘Ik ergerde me enorm aan leraren die leerlingen onvoldoendes gaven om kleine, onbelangrijke zaken. Die de leerlingen afkraakten. Terwijl je als leraar de verantwoordelijkheid hebt om leerlingen te inspireren, zodat ze zich goed en zeker voelen. Het is moeilijk om de aandacht vast te houden van leerlingen door hun leven met al die schermen. Ze krijgen ook nog eens het idee mee dat boeken lezen saai is. Niet alleen in Spanje, overal. Toch is het me gelukt om de liefde voor de literatuur over te brengen op leerlingen.’
¡LEUK! Neem nu een abonnement op ESPANJE! dat vier keer per jaar een 100 pagina’s tellend glossy magazine uitbrengt. Voor slechts € 26,95 krijg je met € 13 of 30% korting (normaal € 39,75) de huidige editie en de vier komende edities. KLIK HIER en meld je aan om meteen ESPANJE! te lezen (ook leuk als cadeau natuurlijk).
‘Spanje meest feministische land ter wereld’
In Ordesa legt Manuel niet alleen leraren op de pijnbank, ook andere landgenoten. Hij bekritiseert ze, schrijft dat Spanjaarden erop kicken om landgenoten onderuit te zien gaan. Dat Spanjaarden niet aardig voor elkaar zijn. Maar Spanjaarden zijn ook geweldig, vertelt hij in Amsterdam: ‘Ik ben trots op Spanje, omdat het misschien wel het meest feministische land van de wereld is. Er zitten meer vrouwen in de regering dan mannen. In andere overheidsinstanties is minstens de helft vrouw. Met vrouwonvriendelijke opmerkingen kun je niet meer wegkomen op de werkvloer, je wordt erom veroordeeld. We zijn een voorhoede voor de wereld.’
Bestel ‘Ordesa’
Een man staat op een kruispunt in zijn leven. Wanneer allebei zijn ouders overleden zijn, ervaart hij de totale zinloosheid van het bestaan. Zijn huwelijk is gestrand, zijn gezin heeft hij verloren, zijn verleden is weggevaagd. Hij wordt beheerst door een gevoel van gemis en verlatenheid en denkt terug aan Ordesa, de plaats waar hij geboren is en zijn ouders overleden zijn, de plaats waar zijn vader zoveel van hield. Hij haalt herinneringen op aan zijn jeugd, zijn ouders en andere familieleden en vertelt over zijn latere leven: zijn twee zoons, zijn carrière, zijn drankzucht en zijn mislukte huwelijk.
Deze persoonlijke familiekroniek speelt zich af tegen het decor van een vermolmd Spanje van de afgelopen decennia, waarmee het verhaal ook een meeslepende kroniek van het moderne Spanje is. Vilas overpeinst, mijmert en verhaalt, met een grote dosis verbeeldingskracht, over dat wat ons kwetsbaar maakt. Zijn stem is vertrouwd en uitzonderlijk, naïef en wijs, intiem en groots. KLIK HIER om dit boek te bestellen.
ESPANJE! Reis- en cultuurmagazine is dé Nederlandstalige glossy over Spanje en de Spaanstalige wereld dat vier keer per jaar in Nederland en België verschijnt. ESPANJE! is een hoogwaardig journalistiek magazine met inspirerende reisreportages, mooie interviews, boeiende columns, heerlijke recepten en honderden tips voor liefhebbers van Spanje. Meer informatie lees je op de website espanje.nl