Elke week plaatsen we aan de hand van de tips en informatie van de ‘Typisch Spanje’ auteur Frieda Kleinjan een reis door Spanje maar dan op een andere manier. Dat doet de schrijfster door middel van bekende en minder bekende boeken en romans om zo de link tussen het reizen, de cultuur en literatuur te maken tijdens de wekelijkse ‘literaire reisgids van Spanje’, een must voor de lezers die aan ‘literair toerisme’ willen doen. Via de links in het artikel zijn de boeken meteen te bestellen om zo al aan jouw literaire reis door Spanje te beginnen.
Je zou literair toerisme kunnen omschrijven als een soort cultureel toerisme dat zich heeft ontwikkeld op plekken die verband houden met gebeurtenissen in fictieve teksten. Met andere woorden: het is een nieuw soort cultureel toerisme dat fictie verbindt met de echte wereld.
Maar wanneer is iemand een literair toerist? Om een paar voorbeelden te noemen: als je na het leven van ‘De kathedraal van de zee’ van Ildefonso Falcones staat te popelen om Barcelona te bezoeken, je wilt rondzwerven in het oude centrum van Oviedo om de schaduwen van ‘La Regenta’ te ontdekken of zó wordt meegesleept door de avonturen van ‘Don Quichot’ dat je wilt weten door welke plekken Miguel de Cervantes werd geïnspireerd dan mag je jezelf met recht een literair reiziger noemen. Het zijn overigens niet alleen Spaanse auteurs wiens sporen aantrekkingskracht uitoefenen. Zo dwalen lezers van ‘The Sun Also Rises’ van Ernest Hemingway door de straten van Pamplona om er de San Fermínfeesten te vieren en is de tocht die Washington Irving in 1829 maakte van Sevilla naar Granada om er de ‘Tales of Alhambra’ te schrijven een van de populairste routes van Andalusië.
Door de fictieve succesverhalen van onder meer Carlos Ruiz Zafón, Eva García Saénz de Urturi, Ildefonso Falcones, Dolores Redondo, neemt dit soort toerisme een steeds grotere plaats in. Lezers zijn op zoek naar een echte connectie met het boek dat hen enthousiast heeft gemaakt. Met eigen ogen willen ze de plekken ontdekken waarvan ze zich bij het lezen een voorstelling hebben gemaakt, de geur ruiken zoals die beschreven staat of mens ontmoeten die net zo aardig zijn als wordt verteld.
Baskenland, geliefd decor van misdaadromans
De misdaadroman is een gewild genre in Spanje, met name in de autonome regio Baskenland-Navarra. Een aantal daarvan is in het Nederlands vertaald, zoals De beschermengel en Erfenis van de botten van Dolores Redondo, De dans van de tulpen van Ibon Martín Ávarez, De stilte van de witte stad van Eva García Sáenz Utruri die zich respectievelijk afspelen in Navarra, de Baskische kust en het stadje Vitoria-Gasteiz en omgeving. Een van de belangrijkste redenen voor de groeiende populariteit van het thrillerverhaal in dit deel van Spanje is dat na het verdwijnen van het terrorisme van de ETA er ruimte voor is gekomen. Verwacht wordt dat een nieuwe generatie van het echte geweld uit het verleden een nieuw soort fictie zal maken, zoals is gebeurd met de Burgeroorlog.
Dolores Redondo: ‘Baztán-trilogie’
In 1794 woedde in de Baztán-vallei de oorlog van de Pyreneeën, in 2013 situeerde de thrillerschrijfster Dolores Redondo (1969) er haar trilogie: De beschermengel, El guardián invisible, Erfenis van de botten, Legado en los huesos en Ofrenda a la tormenta. Het laatste deel is niet in het Nederlands vertaald. Op Netflix is de hele trilogie te zien.
De boeken van Redondo zijn thrillers vermomt in een sage met als achtergrond het winterse Navarrra: mistig, donker met eindeloze regens. In die entourage onderzoekt politie-inspecteur Amaia Salazar de moorden op een aantal jonge meisjes, waarvan het gerucht gaat dat ze door basajaun, een mythisch wezen, zijn gepleegd. Ze moet hiervoor terug naar haar geboorteplaats Elizondo waar haar hysterische moeder haar ooit mishandelde. In Erfenis van de botten onderzoekt Amaia de heiligschennis van de kerk in diezelfde plaats.
Het succes van de trilogie maakt de plek bijzonder. De herkenning van het melancholische landschap, het huis van Amaia’s tante Egrasi in de calle Braulio Uriarte waar ze vaak naartoe vluchtte en dat schuin tegenover de kroeg Txokoto ligt. Die kroeg is in werkelijkheid een hostal met uitzicht op de rivier Baztán, met daarnaast de fictieve broodbakkerij waar haar moeder haar in het meel probeerde te verdrinken. De kerk tegenover het gemeentehuis, waar de bewoners van Elizondo getuigen waren van de begrafenissen van de vermoorde meisjes, ligt nu aan de andere kant van de rivier. Wie een wandeling door het stadje maakt, moet even binnenstappen bij pastelería Malkorra om de Urrakin egiña, chocola met hazelnoten, te proberen. En niet te vergeten stilhouden bij het politiebureau waar inspecteur Amaia haar verhoren afneemt. Hoewel tijdens het schrijven van de trilogie het bureau nog niet eens bestond, is het nu een toeristische trekpleister. In een van de kantoren staat zelfs: ‘Hier werkt inspecteur Amaia Salazar.’
KLIK HIER om het boek De Beschermengel te bestellen en KLIK HIER om het E-boek Erfenis van de botten te bestellen. KLIK HIER voor de Spaanse versie van Ofrenda de la Tormenta te bestellen. Dolores Redondo: De beschermengel (2013), Uitgeverij Cargo, vertaling Jacques Meerman; Erfenis van de botten (2013), Uitgeverij Xander, vertaling Jos Kockelkoren; 3-delige Netflix-serie: El guardián invisible, Legado en los huesos, Ofrenda a la tormenta.
Ibon Martín Álvarez: ‘De dans van de tulpen’
Baskenland leren kennen door middel van een thriller. Dat kan met De dans van de tulpen, La danza de los tulipanes, van Ibon Martín Álvarez (Donostia, 1976). De literaire carrière van de jonge Baskische schrijver begon niet met een misdaadroman maar met de publicatie van verschillende reisgidsen van Baskenland. Hieruit put hij met gulle hand om er zijn spannende moordverhalen mee te omlijsten. ‘De dans van de tulpen’ is het Nederlandse debuut van Ibon Martín Álvarez.
Al in het eerste hoofdstuk zit je midden in het groene Baskische landschap. Treinmachinist Santi rijdt op een van de mooiste trajecten, de comarca Busturialdea, als hij op het spoor een vrouw ziet, vastgebonden op een stoel met een tulp in haar hand. Tot zijn schrik ziet hij dat het zijn eigen vrouw Natalia is. Hij kan de trein niet meer stoppen en stormt op haar af. Haar dood wordt live gestreamd op Facebook. Het beeld van een dode vrouw met een tulp in de hand duikt herhaaldelijk op. Inspecteur Ane Cestero en haar team hebben de opdracht om de moorden op te lossen. Geen sinecure, want de ‘tulpenmoordenaar’ is hen steeds een stap voor. Wie de dader is, blijft tot het einde toe in raadselen gehuld.
Om de sporen van de moordenaar te volgen worden veel pareltjes aan de Baskische kust bezocht, zoals het ecologisch reservaat Urdaibai, het uitzichtpunt San Pedro de Atxarre, het dorpje Murueta en het stadje Gernika bekend van het schilderij La Guernica van Picasso. Tevens wordt Mundaka aangedaan, een oude vissersplaats, nu populair bij surfers. En er wordt vanuit Bermeo een boottochtje gemaakt naar het Isla de Izaro, het eiland van de legendes en het grootste voor de Baskische kust. Ook de heilige plek Gaztelugatxe ofwel Rocadragón, een kleine kerk op de top van een rotsachtig eiland, wordt niet overgeslagen. De Noord-Spaanse sfeer wordt benadrukt door de Baskische namen en uitdrukkingen die je hier en daar tegenkomt.
KLIK HIER om dit boek te bestellen. Ibon Martín Álvarez: De dans van de tulpen (2020), Xander Uitgevers, vertaling Joep Harmsen.
‘Typisch Spanje’
Het boek ‘Typisch Spanje rondgang door een eigenzinnig land’ geschreven en samengesteld door Frieda Kleinjan, is een bundel met fascinerende verhalen over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, sport, film, natuur, muziek, tradities… Al die verschillende cultuuruitingen vormen de identiteit van Spanje, leggen de ziel ervan bloot, tonen het land in al haar schakeringen. Voor elke Spanjeliefhebber valt er iets nieuws te ontdekken. KLIK HIER om dit boek te bestellen.