Volgens recent onderzoek uit Nederland is Spanje de meest veelbelovende bestemming voor nachttreinen. Sinds enkele jaren kent Spanje geen nachttreinen meer, en de nationale spoorwegmaatschappij Renfe ziet weinig toekomst in deze verbindingen, vooral gezien het steeds uitgebreider netwerk van hogesnelheidstreinen. David Dietzenbacher, recent afgestudeerd aan de TU Delft, heeft het potentieel van nachttreinen in Europa bestudeerd en ontdekte tot zijn verrassing dat de huidige slaaptreinroutes niet de mogelijkheden weerspiegelen die andere trajecten bieden.
Dietzenbacher heeft een theoretische situatie onderzocht waarin luchtverbindingen niet meer bestaan. Zijn hoofdvraag betrof de mate van interesse in nachttreinen en op welke routes deze het meest potentieel zouden hebben. Dit onderwerp is voor hem niet onbekend; hij houdt zich al jaren bezig met nachttreinen. Hij vroeg zich af hoeveel treinen er nodig zouden zijn indien alle vluchten komen te vervallen.
In zijn onderzoek putte hij uit bestaande studies, maar constateerde ook dat er relatief beperkt onderzoek naar nachttreinen is verricht. Hij concludeerde dat treinritten van 7 uur te kort zijn voor nachttreinen; mensen kiezen vaak niet voor deze optie omdat de mogelijkheid om te slapen onvoldoende is. Bij reistijden boven de 15 uur groeit de interesse voor nachttreinen, terwijl dit percentage bij 11 uur rond de vijftig procent ligt.
Zijn initiële resultaten toonden aan dat Duitsland en de aangrenzende gebieden aanzienlijke mogelijkheden bieden, met steden als Hamburg en Wenen als illustratieve voorbeelden. Dit bevestigde grotendeels dat de mogelijke routes aansluiten bij het huidige aanbod. Het onderzoek werd pas echt relevant toen hij erin slaagde om aanvullend gegevens te analyseren en zijn studie uit te breiden naar de gehele Schengenzone. In totaal heeft Dietzenbacher 1300 combinaties van steden geanalyseerd.
Potentie in Spanje
Wat opvalt, is dat Spanje, een land zonder nachttreinen, de meeste mogelijkheden biedt voor deze treinen. Dit is niet heel verrassend, aangezien het land een geliefde toeristische bestemming is en bovendien gunstig gelegen is, waardoor het gemakkelijk te bereiken is met nachttreinen vanuit verschillende landen.
De geplande route van European Sleeper tussen Amsterdam en Barcelona staat op de 18e plaats in de lijst van kansrijke nachttreinroutes, wat relatief hoog is. Pas op de 53e plaats staat de eerste nachttrein die daadwerkelijk rijdt: de NightJet van Amsterdam naar Wenen.
Uit het onderzoek komt naar voren dat Madrid de populairste nachttreinbestemming is, met meer dan 6000 potentiële reizigers per dag in beide richtingen. Amsterdam en Barcelona volgen hierna. Spanje is het meest gewilde land, met een vraag naar 68 nachttreinen per nacht, gemiddeld gevuld met 320 passagiers, gevolgd door Italië en Duitsland. De grootste vraag is te zien tussen Spanje en Italië, daarna Spanje en Duitsland en Spanje en Nederland.
Dietzenbachers onderzoek gaat uit van een hypothetische situatie zonder vluchten naar en vanuit onder andere Spanje. Dit roept de vraag op of dit iets zegt over de huidige realiteit waarin vliegen nog steeds veel voorkomt en meestal veel goedkoper is dan met de trein reizen. Als men nu een nieuwe nachttrein zou willen opstarten, zou Spanje de meeste potentie bieden. Het zou echter onlogisch zijn om een nachttrein naar Spanje te lanceren zonder dat deze goed bezet is.
Het onderzoek biedt stof tot nadenken voor verder onderzoek. Het roept vragen op over de grote potentie in Spanje, terwijl er slechts vijf treinen per dag rijden op het hogesnelheidsspoor aan de grens tussen Spanje en Frankrijk.