Het risico op overstromingen in Spanje wordt steeds groter. De recente, verwoestende overstromingen in Valencia hebben ons erop gewezen hoe kwetsbaar sommige gebieden zijn. Dit is niet alleen een probleem voor de regio zelf, maar het beïnvloedt ook meer dan 500.000 mensen in 1800 gemeenten die in risicovolle gebieden wonen.
De trieste overstromingen die deze week in Valencia en andere delen van het land hebben plaatsgevonden, hebben gemeenten verwoest die zich bevinden langs bekende rivierbeddingen. Dit heeft de kwetsbaarheid van een groot deel van Spanje aan het licht gebracht. Meer dan 500.000 mensen wonen in gebieden met een hoog overstromingsrisico, waar de kans op een overstroming elke tien jaar voorkomt, volgens de risicobeheersplannen van het ministerie van Ecologische Transitie.
Deze nationale hydrologische kaart is in 2016 in gebruik genomen. Voordat deze kaart bestond, hadden stedelijke ontwikkelingsplannen van meer dan tien jaar geleden geen betrouwbare en gedetailleerde informatie over het risico van overstromingen in het land.
Dit verklaart waarom er minstens 1800 gemeenten zijn (22% van het totaal in Spanje) die zijn gebouwd in overstroombare gebieden. Deze telling betreft gemeenten die zich bevinden binnen de gezamenlijke bekken van grote rivieren, evenals in het Middellandse Zeebekken van Andalusië, die het gehele zuidoosten van het vasteland beslaan.
Volgens het ministerie van Ecologische Transitie wordt het overstromingsrisico in een gebied bepaald door de kans op een overweldigende gebeurtenis binnen een bepaalde tijdsperiode. Uit de gegevens blijkt dat er 494.000 mensen wonen in gebieden met een kans op overstroming eens per 10 jaar (sector T10 genoemd). Als de kans uitgebreid wordt naar een gebeurtenis van 100T (een overstroming eens per 100 jaar), dan zouden er maar liefst 1,4 miljoen mensen in risicogebieden wonen, wat zou gelden voor 1793 gemeenten.
Tussen Murcia en Tarragona ligt het grootste deel van de gemeenten in Spanje die risico lopen op overstromingen. Dit komt door de combinatie van rivierbedden met een hoge dichtheid aan stedelijke en landbouwactiviteiten.
Het epicentrum bevindt zich in het Ebro-gebied, waar een grote kans is op overstroming rond Miranda del Ebro, Tortosa en Lleida, volgens deskundigen van deze waterautoriteit. Alleen al in het Ebro-bekken zijn er 642 gemeentes getroffen door risicovolle overstromingsgebieden, waarin zo’n 82.000 mensen wonen.
In het Levante gebied (Valencia regio) is er ook een zeer hoog gevaar in het stroomgebied van de Júcar, waar deze week de meeste schade is ontstaan. In de provincie Valencia en omgeving liggen maar liefst 185 gemeenten in een overstromingsgevoelig gebied T10, met bijna 100.000 inwoners.
Ook in het stroomgebied van de Segura (Alicante en Murcia) zijn er nog eens 52 gemeenten met een hoog risico, waar ongeveer 70.000 mensen wonen. Het gevaar beperkt zich niet alleen tot de kustgebieden; ook de rivieren Duero en Tajo hebben samen 459 gemeenten die als risicogebied T10 worden beschouwd.
Met de voortgaande klimaatverandering worden stormen en overstromingen steeds ernstiger en komen ze vaker voor, waardoor het risico op schade voor duizenden hectaren toeneemt. Een team van wetenschappers van World Weather Attribution heeft ontdekt dat de DANA in Valencia 12% zwaarder was dan die zou zijn geweest in een wereld zonder globale opwarming. Bovendien is de kans op dergelijke gebeurtenissen door menselijke vervuiling verdubbeld.
In Spanje zijn alle gemeenten wettelijk verplicht om een plan van aanpak voor overstromingen te hebben. Maar de vraag is: hoeveel gemeenten hebben er eigenlijk eentje? Volgens de experts zijn dat er zeker niet veel. Deze plannen moeten worden opgesteld door de gemeentebesturen in samenwerking met de autonome regio, die richtlijnen vaststelt waar alle burgemeesters in de regio zich aan moeten houden.