Madrid heeft een belangrijke stap gezet om het gebruik van woningen voor toeristische doeleinden in het historische stadscentrum te reguleren. Het nieuwe “Plan Reside,” dat werd geïntroduceerd door burgemeester José Luis Martínez-Almeida, is gericht op het behouden van de woonfunctie in de binnenstad en het bevorderen van een beter evenwicht tussen toerisme en wonen. Volgens de burgemeester heeft het plan drie hoofddoelen: het behouden van inwoners in het centrum, het bevorderen van een georganiseerde toeristische sector en het verbeteren van de leefbaarheid voor de inwoners van de stad.
Met het Plan Reside probeert Madrid een nieuw evenwicht te vinden tussen het groeiende toerisme en de leefbaarheid voor zijn bewoners. Hoewel het plan specifiek gericht is op het historische centrum, blijft het debat over de rol van toeristische woningen en de toegankelijkheid van betaalbare woonruimte in de stad actueel. Het plan wordt naar verwachting in augustus 2025 volledig van kracht, na een periode van bezwaren en goedkeuring door de regio Madrid.
Belangrijkste maatregelen in het Plan Reside:
- Verbod op toeristische woningen in woongebouwen: Toeristische verblijven zijn alleen toegestaan in volledige gebouwen bedoeld voor toerisme in het historische centrum van Madrid. Appartementen in wooncomplexen mogen niet meer omgebouwd worden tot toeristische verblijven. Bestaande toeristische woningen met vergunning blijven bestaan, maar nieuwe aanvragen zijn beperkt.
- Beperking op commerciële panden in het centrum: Het nieuwe plan verbiedt commerciële panden in de “almendra central” om te worden omgebouwd tot toeristische verblijven, tenzij ze zich buiten de belangrijkste winkelstraten bevinden. Dit beschermt lokale winkels en de leefbaarheid. Panden met een bestaande toeristische bestemming, zoals hotels, blijven toegestaan.
- Mogelijkheden buiten het historische centrum: Buiten het centrum zijn de regels minder streng en kunnen commerciële panden worden omgezet naar toeristische woningen met een aparte ingang om overlast voor andere bewoners te beperken. Bepaalde straten, zoals Marcelo Usera, Bravo Murillo, en de Avenida de Entrevías, zijn echter uitgesloten.
Achtergrond en groeiend toerisme
Madrid heeft sinds 2017 een enorme groei in toeristische woningen gezien; het aantal is verdubbeld naar ruim 16.000, waarvan slechts ongeveer 1100 officieel geregistreerd zijn. Deze explosieve groei heeft volgens het gemeentebestuur een negatieve invloed gehad op de leefbaarheid van het centrum, waar het aantal lokale winkels en faciliteiten voor bewoners is afgenomen. Van 2015 tot 2024 werden er meer dan 3300 lokale bedrijven en winkels omgebouwd tot toeristische verblijven, wat de woonfunctie in het stadscentrum ernstig onder druk heeft gezet.
Volgens de gemeente kunnen verhuurders met toeristische woningen hun jaarlijkse inkomsten verdubbelen, wat hen stimuleert om hun woningen als toeristische verblijven te verhuren. Terwijl deze financiële voordelen voor verhuurders aantrekkelijk zijn, hebben de buurtbewoners steeds meer last van overlast en stijgende huurprijzen, die het voor hen moeilijk maken om in het centrum te blijven wonen.
Verzet en kritiek van oppositiepartijen
De oppositiepartijen, waaronder Más Madrid en de PSOE, uitten scherpe kritiek op het nieuwe plan. Rita Maestre van Más Madrid noemde het plan een “beschermingsplan voor speculanten” en beweerde dat het de deur opent voor vastgoedfondsen om prijzen verder op te drijven en bewoners te verdrijven. Ze benadrukte dat een gemiddeld appartement van 60 vierkante meter in het centrum momenteel al rond de half miljoen euro kost, waardoor veel Madrilenen worden buitengesloten. De PSOE bekritiseerde het plan ook als “vaag” en beschuldigde het gemeentebestuur ervan bewoners uit het centrum te verdrijven ten gunste van investeerders.
Handhaving en toekomstig beleid
Naast het invoeren van nieuwe regels heeft de stad sinds april ook tijdelijke maatregelen ingevoerd om de situatie te verbeteren. De gemeente heeft de uitgifte van nieuwe toeristische vergunningen tijdelijk opgeschort en extra inspecteurs aangesteld om op illegale toeristische verblijven te controleren. In de eerste helft van 2024 leidde dit al tot 356 sluitingsbevelen en 221 panden die zijn teruggekeerd naar een woonfunctie. In totaal zijn er al zo’n 2000 inspecties uitgevoerd, waarvan 448 woningen illegaal als toeristische verblijven werden gebruikt.