MADRID – In Spanje schijnt de zon erg vaak, althans op veel plaatsen maar zoals we afgelopen maanden gemerkt hebben kan het ook behoorlijk tekeer gaan met de regen en storm die vaak in korte tijd voor veel problemen kunnen zorgen. Een ander weerfenomeen waar Spanje veel mee te maken heeft is de wind die soms erg hard waait. Spanje kent acht verschillende windcondities of fenomenen zoals de tramontana, levante, terral, cierzo en alisios. Daarom een uitleg van de wind in Spanje.
De wind kan soms erg vervelend zijn, zeker met autorijden of op zee maar de wind kan ook een groot voordeel hebben, het opwekken van energie door de veel windmolens die Spanje rijk is. Op veel plaatsen zorgen deze windmolens soms voor meer energie dan andere alternatieve manieren van het opwekken van elektriciteit.
Spanje is echter een groot land met vele verschillende geografische kenmerken welke ervoor zorgen dat de wind niet overal hetzelfde is. Er zijn acht windcondities of fenomenen die we kunnen onderscheiden.
Ábrego
De ábrego is een warme luchtmassa met een relatieve vochtigheid waardoor de wind vaak vergezeld gaat door regen. De wind waait vaak ten zuidwesten aangezien deze gevormd wordt boven de Atlantische Oceaan door luchtstromen nabij de Canarische Eilanden en de Azoren. Deze windconditie is hoofdzakelijk in de lente en/of de herfst te merken.
In de regio Cantabrië staat deze wind bekend als de “viento castellano” terwijl deze de naam “aire de las castañas” in de regio Asturië heeft gekregen omdat als de ábrego wind van zich laat horen de kastanjes van de bomen vallen.
Calima
Eigenlijk is dit niet een wind fenomeen maar meer een natuurverschijnsel met de Canarische Eilanden en de Afrikaanse Sahara woestijn in de hoofdrollen. De Calima is een periode van fijn zand dat vanuit de Afrikaanse woestijn in de lucht terecht komt en niet alleen de kleur verandert maar ook invloed heeft op de temperatuur.
Wanneer de oostenwinden de zeer warme lucht uit de Sahara meenemen lopen de temperaturen snel op tot boven de 30 (en in de zomer soms 40) graden. De wind zelf heeft de naam ‘sirocco’ maar deze gaat gepaard met de ‘calima’ wat zeer fijn woestijnstof is waardoor men soms geen hand voor ogen ziet en mensen ademhalingsproblemen kunnen krijgen.
Cierzo
De cierzo is een droge wind met lage temperaturen die hoofdzakelijk voorkomt in de Ebro vallei (valle del Ebro) en afkomstig is uit het noordwesten van het land. Deze windconditie ontstaat door het drukverschil in het gebied door de combinatie van storm boven de Middellandse Zee en de anticycloon in de Golf van Biskaje. De cierzo wind kan enorme snelheden aannemen tot wel 160 kilometer per uur, iets dat geregistreerd werd in 1954.
Alhoewel de cierzo wind als kenmerk heeft dat deze een gebrek aan vocht heeft en het leven in de Ebro vallei daardoor sterk beïnvloedt, zorgt de wind er ook voor dat bepaalde ziekten en plagen moeilijk kunnen overleven in de zone.
Galerna
De galerna wind is een van de bekendste van de Cantabrische Zee en de Golf van Biskaje omdat deze plotseling en zeer krachtig kan opkomen en dus zeer gevaarlijk kan zijn voor de vissers op zee. Deze windconditie komt het meeste voor in de lente en/of herfst en meestal op rustige en zonnige dagen. De galerna wind ontstaat door het verschijnen van een koude luchtfront dat abrupt door de wind van richting veranderd wordt.
Een van de kenmerken is de plotselinge daling van de temperatuur tot wel -10 graden. Bovendien stijgt de luchtvochtigheid tot bijna 100% waarbij tevens windstoten bereikt worden tegen de 100 kilometer per uur.
Levante
De levante wind is samen met de tramontana en terral wellicht wel de bekendste windconditie in Spanje aangezien deze vaak te merken is aan de Middellandse Zee. De naam levante wordt dan ook veel herhaald in de Spaanse weerberichten waardoor de Spanjaarden en buitenlanders meer bekend zijn met deze windconditie.
De levante wind is afkomstig uit het oosten waarbij deze meestal gevormd wordt nabij de Balearen eilanden en van invloed is op het centrale deel van de Middellandse Zeekust zoals in de deelstaten Comunidad Valenciana, Murcia en Andalusië.
De hoogste windsnelheden worden bereikt in de Straat van Gibraltar waar de wind het tevens laat regenen in de bergen van de provincie Cádiz, het meest regenachtige gebied van Spanje. De levante wind kenmerkt zich daarnaast door hoge temperaturen en een hoge luchtvochtigheidsgraad.
Poniente
De poniente wind is afkomstig van de Atlantische Oceaan en beweegt zich van west naar oost. Naarmate de luchtstroom vordert verliest deze geleidelijk aan vocht en stijgen de temperaturen als gevolg van het föhneffect waardoor de oostkust van Spanje te maken krijgt met een zeer droge en warme wind.
Hoewel de aanwezigheid van de poniente wind gedurende de wintermaanden de temperaturen verzachten worden deze tegelijkertijd verhoogd. De poniente wind kan zeer gevaarlijk zijn voor het ontstaan van bosbranden.
Terral
De terral wind is zeer bekend bij menig buitenlander die in de provincie Málaga woont omdat deze windconditie daar het meeste voorkomt en soms zeer onaangenaam kan zijn. De terral wind komt met name voor in de zomermaanden en zorgt voor een of meerdere zeer ondraaglijke en onaangename warme dagen waarbij een airconditioning geen overbodig luxe is. Vaak wordt verondersteld dat de “El Terral” wind afkomstig is uit Afrika maar, op uitzonderingen na, is dat niet het geval.
Deze windconditie wordt in de provincie Málaga namelijk gevormd wanneer de zonnestraling verdwijnt en de zee de warme temperatuur overdag langer vasthoudt dan het vasteland welke sneller afkoelt dan de zee. Op dat moment ontstaat een drukgradiënt waarbij de warme zeelucht stijgt en de plaats wordt ingenomen door de koude vasteland lucht waardoor de zogenaamde aflandige wind (brisa terrestre) of “El Terral” te voelen is.
De “El Terral” wind is dus niet afkomstig uit het zuiden/zuidoosten zoals de warme en droge Afrikaanse wind maar uit het binnenland, het noorden/noordwesten, vandaar ook de naam Terral van Tierra. De terral wind is vooral te merken tijdens de zomermaanden maar de windconditie kan ook in de winter voorkomen waarbij het dan een droge en koude windsoort is.
Tramontana
Naast de levante, poniente en terral windcondities die het bekendst zijn is de bekendste wellicht wel de tramontana wind. Deze windconditie kenmerkt zich door een droge, koude en sterke wind die vanuit het noordwesten waait in de Franse regio Languedoc-Roussillon, de Catalaanse regio Alt Empordà provincie Girona en op de Balearen eilanden.
De tramontana versnelt door het zogenaamde Venturi-effect tijdens zijn doorgang tussen de Pyreneeën en het zuiden van het Centraal Massief. De tramontana komt meestal op na een periode van minder goed weer, waarna mooi weer volgt. Windvlagen van 150 km/uur komen regelmatig voor.