MADRID – Spanje is anders dan Nederland en België en ook de dieren en insecten zijn anders. Als je op vakantie gaat denk je daar waarschijnlijk niet over na maar op land, in de lucht en in de zee leven dieren en insecten die tijdens een vakantie flink vervelend en zelfs onaangenaam en gevaarlijk kunnen zijn.
In Spanje hoef je zeker niet bang te zijn dat je wordt aangevallen door een leeuw, olifant of beer (al kan dat wel in de Pyreneeën en Picos de Europa, de beer dan) maar je moet wel oppassen voor muggen, kakkerlakken, slangen, haaien, wespen en kwallen om er maar een paar te noemen.
Vakantie vieren hoort leuk en relaxed te zijn maar soms pakken de vakantiedagen anders uit en dan heb je een probleem. Spanje is anders dan Nederland of België en ook de dieren, vissen en insecten die er leven zijn vaak anders. Hieronder een klein overzicht van dieren en insecten die jouw vakantie in Spanje flink kunnen verzieken.
(Tijger)Muggen (mosquitos en mosquitos tigres)
Je hebt in Spanje de gewone zoemende mug en de vervelende stille maar veel pijnlijkere tijgermug. Op zich zijn deze insecten niet dodelijk of slecht voor de gezondheid (al kan de tijgermug virussen meedragen) maar het lekker buiten zitten op een terras tijdens de barbecue of een boek lezen onder het maanlicht kan flink verziekt worden door muggen.
Tijgermuggen leven hoofdzakelijk overdag en steken zelfs door de broeken heen waarbij sommige mensen flink last kunnen krijgen van een tijgermuggenbeet. De gewone muggen komen vaak ‘s avonds tevoorschijn en buiten het feit dat je flink jeuk kunt krijgen is het gezoem in je oor al genoeg om geen oog dicht te kunnen doen.
Kriebelmug (mosca negra)
De kriebelmug ofwel de simuliidae is een type mug dat voor aardig wat pijn kan zorgen en zelfs de dood kan betekenen voor vogels en muizen. De kriebelmug kan een beetje vergeleken worden met de tijgermug aangezien deze ook overdag aanvalt en makkelijk door kleding kan prikken. Het zijn kleine, zwarte of oranjerode tot grijze insecten met korte pootjes en antennes. Ze zijn herkenbaar aan hun kleine vleugels. De lichaamslengte varieert van 1 tot 5 mm.
De mannetjes voeden zich voornamelijk met nectar maar de vrouwtjes zuigen onder andere bij mensen en dieren bloed. Van zo’n beet kan men dagenlang pijnlijke jeuk en zwellingen oplopen. Als de kriebelmug bijt dan verwijdert het diertje een stukje huid waarna de mug makkelijker bloed kan opzuigen zonder dat men daar in eerste instantie erg in heeft. Het is echter het speeksel van de kriebelmug dat kan zorgen voor een reactie zoals een grote rode bult die bij sommige mensen kan aanzwellen en roder kan worden. Bezoek aan een arts is dan het beste wat men kan doen.
Wespen (avispas)
Nog niet zo lang geleden werden strandgangers in Galicië opgeschrikt toen een grote zwerm wespen over het strand vloog om zich uiteindelijk met duizenden tegelijk te vestigen onder een strandparasol. De mensen op strand vluchten weg uit angst gestoken te worden, iets dat ook wel logisch is want duizenden wespensteken kunnen dodelijk zijn.
Het komt ook vaak voor dat ergens waar jij in een tent, caravan of appartement zit een wespennest is waarbij deze voor overlast kan zorgen en door specialisten (meestal brandweer) weggehaald dient te worden. Wespen komen daarnaast ook vaak voor in de buurt van een zwembad of stilstaand water.
En dan heb je ook nog de vervelende, pijnlijke en zelfs dodelijke Aziatische Hoornaar die ook steeds vaker voorkomt in Spanje.
Kakkerlakken (cucarachas)
Waarschijnlijk de insecten die men tijdens een vakantie in Spanje liever niet tegen wilt komen. De kakkerlak ziet er niet zo leuk uit en wordt door veel mensen als eng ervaren, dit terwijl de kakkerlak niet bijt, aanvalt of de mens fysiek lastig valt. Wel kunnen kakkerlakken eventueel bacteriën en ziektes overbrengen door van voedsel te eten, er hun behoefte op te doen of eroverheen te lopen.
Als er ergens kakkerlakken zijn geeft dat meestal aan dat er een slechte hygiëne is, dat het niet schoon is of dat er ergens eten ligt waar de beestjes op af komen. Kakkerlakken kunnen soms in plagen voorkomen waarbij er tientallen tot honderden ergens kunnen samenscholen. Kakkerlakken planten zich namelijk makkelijk voort en zijn lastig uit te roeien. Daarnaast zijn de kakkerlakken in Spanje veel groter dan in Nederland en België waarbij deze soms wel 5 centimeter groot kunnen zijn.
Schorpioenen (scorpiones)
In Spanje zijn vijf soorten schorpioenen te vinden. Waarschijnlijk verwacht je het niet en zul je ze ook niet zoveel zien maar ze zijn er wel. De meest giftige is een soort die met boten vanuit Afrika naar Spanje zijn gekomen; de noord Afrikaanse schorpioen maar je kunt ook de gele, zwarte, euscorpius carpathuis etc tegenkomen.
Niet alle schorpioenen zijn giftig en dat verschil is te zien in de staart, iets wat de giftige soort heeft en de gewone huisschorpioen niet heeft.
Bedwantsen (chinches)
De bedwants (chinche of chinche de las camas) is een klein insect en wordt 5 tot 6 mm lang. De kleur is roodbruin tot bruin en het lichaam is breed en sterk afgeplat. De bedwants leeft van bloed van onder andere de mens en dankt de naam aan de plek in huis/hotel waar zich doorgaans de meeste bedwantsen bevinden; in en rond het bed.
De bedwants prikt door de huid met zijn steeksnuit die bestaat uit een buisje dat bloed zuigt en een tweede buisje dat verdovende en antistollende stoffen injecteert. Hierdoor voelt men de beet niet en stolt het bloed minder snel, wat de stroom op gang houdt tot de wants genoeg ‘gegeten’ heeft.
De ‘chinche’ kan in principe overal prikken maar de benen lijken favoriet. De steekwondjes hebben veel weg van muggenbulten en zien eruit als kleine, rode bultjes. De wondjes genezen over het algemeen snel. Soms komen huidinfecties voor of worden de bultjes opengekrabd waardoor littekens ontstaan. De rode vlekjes zijn pas na enkele weken volledig verdwenen.
Mieren (hormigas)
Op zich zijn mieren onschuldige insecten maar als je in de tent of op het aanrecht etensresten hebt laten liggen dan zijn mieren er snel bij en komen ze in grote aantallen, netjes in een rij achter elkaar op het eten af. Op zich doen mieren een mens niets maar er zijn mierensoorten die kunnen steken/bijten en dat geeft een onaangenaam en soms pijnlijk gevoel
Zandvliegen (flebotomos)
Zandvliegen zijn met name voor dieren (honden in het speciaal) gevaarlijke insecten die ziekten kunnen overbrengen. Leishmaniose (of Leishmaniasis of zandmugziekte) is een ziekte die veroorzaakt wordt door de Leishmania-parasiet en overgebracht wordt door een stekende zandvlieg die met de parasiet besmet is. De zandvlieg is een piepkleine, strogele mug, die door zijn formaat en geruisloze vlucht moeilijk waarneembaar is.
In Spanje komt de ‘mosquito flebotomo’ vooral voor in de regio’s Aragon, Catalonië, Madrid, de Balearen, Valencia, Murcia, Andalusië, Castilla-La Mancha, Extremadura en Castilla y León. Het insect houdt zich voornamelijk op in holen van dieren, grotten en bodemspleten, boomholtes, vervallen huizen, afvoerbuizen en rioolbuizen. In sommige gevallen leeft hij ook in slecht geventileerde kelders, holtes in schuttingen of veestallen.
Spinnen (arañas)
Net zoals in andere landen komen er in Spanje ook honderden verschillende spinnen voor. In principe kan men er van uit gaan dat alle spinnen giftig zijn en bijten maar een spinnenbeet is niet of nauwelijks gevaarlijk laat staan dat je er dood van gaat. In Spanje komen geen spinnen voor die een mens zouden kunnen doden.
Het gif dat spinnen gebruiken wordt hoofdzakelijk gebruikt om kleine prooien te verdoven maar hebben op de mens geen of weinig effect. Een spinnenbeet kan echter bij sommige typen spinnen wel pijnlijk tot zeer pijnlijk zijn.
Spinnen kunnen in principe overal voorkomen zoals binnenshuis, in de tuin, in de natuur etc. maar ook al dat men vanaf jongs af aan leert dat men niet bang hoeft te zijn voor spinnen, is dat niet altijd het geval.
Teken (garrapatas)
Teken komen net zoals in andere landen ook in Spanje voor en mede vanwege het warme weer en andere klimatologische omstandigheden hebben teken soms vrij spel. Naast de normale teken die zowel mensen als dieren kunnen bijten bestaan er ook de zogenaamde reuzenteken.
De hyalommateek of de reuzenteek (Hyalomma) komt hoofdzakelijk voor in zuid en oost Europa waaronder ook grote delen van Spanje. De hyalommateek wordt beschouwd als de belangrijkste drager van het virale hemorragische koorts (Krim-Congokoorts). Het Krim-Congokoortsvirus wordt beschouwd als een opkomende ziekteverwekker in Europa.
Processierupsen (procesionario)
Processierupsen zijn erg vervelend en kunnen zelfs dodelijk zijn, in het bijzonder voor huisdieren. Deze beestjes komen het meest voor in de lente en zijn waarschijnlijk een van de meest onaangename insecten die je in Spanje kunt vinden, vooral in die gebieden waar dennenbomen in grote getallen voorkomen. In het Spaans heten deze rupsen de ‘procesionaria del pino’.
Raak deze beesten niet aan met de blote hand want het effect is zeer onaangenaam en veroorzaakt grote irritatie. Het zijn dan vooral de kleine haartjes van de rupsen die jeuk, pijn en zelfs een shock kunnen veroorzaken.
Vliegen (moscas)
Ze zijn niet schadelijk of giftig, ze zijn gewoon irritant en iedereen krijgt er wel mee te maken. In principe zijn ze er het hele jaar maar in de herfst neemt de vlieg de eerste plaats van irritant insect over van de mug die, als het iets kouder begint te worden, langzaamaan verdwijnt.
Vliegen, in allerlei soorten, maten en kleuren maar allemaal vervelend. We hebben het hier dan niet over de Spaanse vlieg maar over de huis, stal, brom en andere soorten vliegen.
Slangen (serpientes of ofidios)
Al jaren worden de inwoners van het eiland Ibiza flink lastig gevallen door ongevaarlijke en niet giftige slangen waarvan er al duizenden werden gevangen door de autoriteiten en vrijwilligers. Slangen komen echter in heel Spanje voor en het kan voorkomen dat je tijdens de mooie wandeling in de natuur oog in oog komt te staan met slangen.
De meeste slangen in Spanje zijn niet giftig dus dat is goed nieuws maar slangen kunnen wel bijten en aanvallen als ze zich bedreigd voelen. Laat slangen dan ook met rust en vervolg je weg.
Kwallen (medusas)
Kwallen zijn om te zien mooie beestjes maar als je ooit gestoken of aangeraakt bent door een kwal dan weet je wel beter. Een kwallenbeet (wat eigenlijk niet correct is want kwallen steken met hun tentakels) is in de meeste gevallen niet ernstig tenzij je allergisch bent voor het gif uit de tentakels.
Een steek van een kwal is echter wel zeer pijnlijk en kan erg vervelend zijn. Probeer de kwallen in de zee dus ook te mijden en let goed op de instructies van de strandwachten en de kwallen vlaggen.
Pieterman (salvariego)
De kleine pieterman is een visje dat behoort tot de meest giftige dieren van Europa. De kleine pieterman wordt 10 tot 18 cm lang en heeft een aantal doornige stekels op zijn rugvin. De stekels in de voorste rugvin en op de kieuwdeksels bevatten gifklieren, die bij verstoring worden opgezet. De kleine pieterman leeft in ondiepe wateren en op zandbanken, waar hij zich ingraaft.
Wandelaars of zwemmers raken meestal gewond doordat ze per ongeluk op een ingegraven visje trappen. Wie door een pieterman geprikt wordt, voelt een hevige, brandende pijn rond de steekplaats die zich kan uitbreiden over benen of armen en zonder behandeling weken kan duren. Er kan ook een zwelling en ontsteking ontstaan.
Mogelijke symptomen zijn hoofdpijn, hartkloppingen, hoge koorts, duizeligheid en braken. Slachtoffers van de pieterman kunnen zich het best zo snel mogelijk laten verzorgen. De beste remedie is de wond minstens een kwartier onderdompelen in zo heet mogelijk water (natuurlijk zonder brandwonden te veroorzaken), want bij temperaturen boven 40 graden wordt het gif snel afgebroken.
Haaien (tiburon)
Haaien zorgen voor onrust en paniek terwijl de meeste haaien geen mens kwaad willen doen. Mensen worden vaak per ongeluk door een haai gebeten of uit verdediging omdat een haai zich bedreigd voelt. Aangezien er in de Middellandse Zee meer dan 45 soorten haaien leven is de kans natuurlijk altijd aanwezig dat een haai dichtbij het strand te zien zal zijn. De kans echter dat men gebeten wordt door een haai is 1 op 3.700.000. Het is dus waarschijnlijker om door griep, een wespensteek of een ongeval om het leven te komen dan door een haaienbeet in Spanje.
De meest voorkomende haai langs de Spaanse kust is de Tintorera of blauwe haai of Prionace glauca. Weliswaar komt deze haai veel voor in de Middellandse zee en Atlantische Oceaan, hij wordt niet veel gezien langs de Spaanse stranden. Wordt er echter een haai ergens gezien, dan is het bijna altijd de blauwe haai. Deze haaiensoort is in principe niet gevaarlijk voor de mens maar een dier blijft een dier en als deze zich bedreigd voelt zal hij zich beschermen door te bijten.