MADRID – Je hebt er ongetwijfeld wel eens van gehoord maar wellicht weet je niet wat het precies inhoudt. Als men het over de Spaanse griep heeft bedoelt men niet dat er een griepvirus heerst in Spanje maar verwijst men naar wat er 100 jaar geleden gebeurde toen er naar schatting 50 miljoen mensen tijdens de wereldwijde epidemie in 1918 en 1919 overleden. Maar wat heeft die griep nou met Spanje te maken?
Hoewel het de Spaanse griep of Spaansche ziekte genoemd wordt, ligt de oorsprong van deze ziekte naar alle waarschijnlijkheid in de Verenigde Staten. Dit nieuwe virus, van het subtype H1N1, heeft uiteindelijk geleid tot de pandemie.
Naam
Het werd Spaanse griep genoemd, omdat kranten in Spanje, een neutraal land in de Eerste Wereldoorlog, er het eerst over berichtten en dus werd het maar Spaanse griep genoemd. Aanvankelijk was het virus niet dodelijk, maar dat veranderde al snel. In Spanje, waar geen oorlogscensuur bij de media heerste, sloegen de kranten groot alarm toen verschillende mensen aan het virus stierven.
Symptomen
De dood trad in na enkele dagen van koortsaanvallen die aan griep deden denken. Zo kreeg het virus zijn nogal misleidende naam. De Spaanse griep begon met hoge koorts, hoesten, spierpijn en keelpijn, gevolgd door extreme moeheid en flauwtes. Men verloor zoveel energie dat men niet meer kon eten en drinken. De ademhaling werd steeds moeilijker en binnen enkele dagen trad de dood in.
Leeftijden
De Spaanse griep had de opmerkelijke eigenschap om jonge volwassenen te treffen. Dit in tegenstelling tot gangbare griepepidemieën, waarbij met name kinderen en senioren de ziekte krijgen en laatstgenoemden de grootste risico’s lopen.
In augustus 1918 had de helft van de Amerikaanse soldaten in Europa de ziekte: 43.000 man overleefden het niet. De ziekte sloeg snel over naar andere legerkorpsen, ook de Duitse.
Na de oorlog
Toen de oorlog in november 1918 eindigde en soldaten terugkeerden naar hun landen, werden ze overal ter wereld feestelijk onthaald. Door deze wereldwijde massabijeenkomsten verspreidde het virus zich gemakkelijk. In de VS stierven 675.000 mensen, in Frankrijk 200.000, in Engeland 400.000, in Nederland meer dan 40.000. In India en Rusland stierven miljoenen mensen.
Spanje
Volgens schattingen zijn er in Spanje zo’n 250.000 mensen aan het griepvirus overleden, en dat terwijl Spanje zich niet met de Eerste Wereldoorlog bemoeide. Dankzij dit virus werd de levensverwachting in Spanje met 12 jaar verminderd.
Nederland
Het officiële aantal slachtoffers van de griep in Nederland was 21.284. Daar komen echter nog bij de mensen die door deze griep longontsteking hebben gekregen en daarvan niet zijn hersteld. Dit aantal was 38.000. Het totale aantal slachtoffers van deze griep werd dus in Nederland bijna 60.000 mensen.
België
Over België zijn minder nauwkeurige cijfers bekend maar men weet dat er tijdens de eerste wereldoorlog zo’n 10.000 tot 40.000 mensen overleden, hoeveel daarvan aan de Spaanse griep is niet bekend. Anderen zeggen echter dat er veel meer Belgen zijn overleden en er wordt gesproken over 282.165 doden, direct en indirect. In België is er echter onenigheid over de aantallen slachtoffers want goed onderzoek ontbreekt.
Wereldwijd
Al met al lijkt het erop dat 20% van de toenmalige wereldbevolking besmet raakte, in totaal een half miljard mensen. De meest voorzichtige schattingen komen op 20 tot 40 miljoen doden. En net zo snel als het kwam, verdween het virus ook weer: eind 1919 was het voorbij.