MADRID – De politieke spanningen in Spanje zijn sinds de veroordeling van diverse voormalige Partido Popular (PP) politici en de de politieke partij PP in de zaak-Gürtel flink opgelopen. De grootste oppositiepartijen PSOE, Podemos en Ciudadanos geloven niet meer in minister-president Mariano Rajoy en zijn partij en hebben een motie van afkeuren of wantrouwen ingediend, of zijn dat van plan te doen.
Het is onduidelijk wat er nu gaat gebeuren maar een ding is duidelijk, er is een voor en een na sinds de gerechtelijke uitspraak van afgelopen donderdag in de zaak-Gürtel. Voorlopig hebben Podemos en de PSOE een motie van wantrouwen ingediend en willen de Catalaanse partijen ERC en PDeCAT deze wel steunen mits Ciudadanos niet meedoet.
Het is juist Ciudadanos, dankzij wie de Partido Popular bij de laatste verkiezingen aan de macht is gekomen, die nog niet meegaat in een motie van wantrouwen. Wel willen Albert Rivera en zijn oranje gekleurde partij vervroegde verkiezingen zien in Spanje, iets waar Rajoy niets van wil weten om de politieke stabiliteit in het land niet in gevaar te brengen.
Twijfels over Rajoy
De rechtbank heeft een getuigenis van Rajoy in juli 2017 in twijfel getrokken. De minister-president moest voor de rechter verschijnen om enkele vragen te beantwoorden waarbij Rajoy bevestigde dat er geen schaduwboekhouding en steekpenningen binnen zijn partij waren. De rechters menen echter dat er bewijzen genoeg zijn dat dit wel gebeurde, en onder de neus van Rajoy die tijdens die jaren de partijvoorzitter was, en nog steeds is.
[su_note note_color=”#ffc108″]Leestip: Zware celstraffen in Gürtel corruptieschandaal[/su_note]Het zijn nu de socialisten van de PSOE en partijleider Pedro Sanchez die, overigens niet met de steun van alle socialisten, een motie van wantrouwen (moción de censura) indienen tegen de Partido Popular en de minister-president. Daarbij worden de socialisten bijgestaan door de derde grote partij Podemos (eigenlijk Unidos-Podemos). Overigens startte Podemos in 2017 al een motie van wantrouwen tegen Rajoy maar die werd toen afgewezen. Dit is dus de tweede moción de censura tegen Mariano Rajoy.
De politieke partij Ciudadanos wil voorlopig nog niet meegaan met de motie van wantrouwen maar eist wel van de regering vervroegde verkiezingen. Mochten die er niet komen dan zal de C’s partij waarschijnlijk meegaan met de motie van wantrouwen.
Pedro Sanchez van de PSOE heeft aangegeven dat hij na het opstappen van de regering-Rajoy van plan is om eerst een tijd te regeren in Spanje met een nieuwe regering bestaande uit PSOE ministers voordat hij nieuwe verkiezingen zal uitvaardigen. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom de Ciudadanos partij (nog) niet meegaat met de motie van wantrouwen.
Hoe?
Volgens artikel 113 van de Spaanse grondwet (constitución Española) kan een motie van wantrouwen alleen succesvol zijn als er tenminste 176 stemmen/zetels zijn die deze steunen, een absolute meerderheid.
De PSOE heeft 85 zetels wat dus niet genoeg is. Samen met Unidos-Podemos die 67 zetels heeft zouden er 152 stemmen zijn wat dus nog steeds niet genoeg is.
Om dan toch op of over de verplichte 176 zetels te komen moeten de PSOE en Unidos-Podemos nog meer zetels hebben. Ciudadanos heeft 32 zetels waarmee het totaal dus op 184 zetels zou komen te staan. Ciudadanos wil nu echter nog niet meegaan met de motie van wantrouwen.
Als Ciudadanos blijft weigeren kunnen de PSOE en Podemos hand in hand gaan met de Catalaanse partijen ERC met 9 zetels en de PDeCAT met 8 zetels waarmee men op 169 zetels komt wat nog steeds niet genoeg is. Men moet de hulp vragen van Compromis die met 4 zetels al heeft aangegeven mee te doen waarbij het succes afhangt van de Baskische PNV partij die 5 zetels heeft waarmee het totaal op 178 zetels zou komen te staan. De optie van de Catalaanse partijen als bondgenoten is de minst wenselijke voor de PSOE.
Met al deze politieke spanningen lijkt het erop dat de oppositiepartijen schoon genoeg hebben van de Partido Popular en de corruptieschandalen en dat ze het eindelijk aandurven om actie te ondernemen. De eerstvolgende landelijke verkiezingen staan nu nog gepland voor juni 2020 maar de kans is nu erg groot dat Rajoy, net zoals zijn voorganger Zapatero, eerder het veld moet ruimen en dat er vervroegde verkiezingen komen in Spanje.
Wetenswaardig is dat er tot nu toe in Spanje sinds 1975 drie moties van wantrouwen zijn ingediend in Spanje. Dat gebeurde in 1980 tegen de regering-Suarez, in 1987 tegen de regering-Gonzalez en meer recent in 2017 tegen de regering-Rajoy toen Pablo Iglesias van Podemos dit lanceerde. In alle drie de gevallen mislukte de motie van wantrouwen en werd deze niet aangenomen.