Uit recente gegevens van de Spaanse belastingdienst blijkt dat bijna 70% van de bevolking effectief geen inkomstenbelasting (IRPF) betaalt. Van de 22 tot 23 miljoen jaarlijkse belastingaangiften resulteert slechts 30% in een daadwerkelijke belastingbetaling. De overige 70% ontvangt een teruggaaf of betaalt niets.
Deze situatie is grotendeels te danken aan belastingvrijstellingen en aftrekposten die vooral de midden- en lagere inkomens ontlasten. Veel belastingplichtigen profiteren van persoonlijke en familiale aftrekken, waardoor hun uiteindelijke belastingdruk nul of zelfs negatief is. In sommige gevallen ontvangen zij zelfs meer terug dan er gedurende het jaar is ingehouden.
Aan de andere kant draagt de top 10% van de inkomensverdeling 57% van de totale inkomstenbelasting bij. Binnen deze groep is de belastingdruk groter: de rijkste 1% betaalt 21% van het totaal, terwijl de top 0,1% verantwoordelijk is voor 7% van de inkomstenbelastingopbrengsten.
Doordat vooral rijke mensen belasting betalen, vragen sommigen zich af of dit systeem wel lang houdbaar is. Het idee is eerlijkheid, maar als een kleine groep bijna alles betaalt, kan dat problemen geven voor de overheid.
Ook in andere landen is dit zo. In het Verenigd Koninkrijk betaalt bijna de helft van de mensen geen inkomstenbelasting, terwijl de rijkste 10% bijna 70% van het totaal betaalt. In de VS betaalt de rijkste 1% meer dan 40% van de belasting. In Duitsland en Australië zie je hetzelfde gebeuren.
Deze cijfers laten de uitdaging voor overheden zien om een evenwichtig en rechtvaardig belastingstelsel te behouden, waarbij zowel de belastingdruk eerlijk verdeeld is als de overheidsfinanciën duurzaam blijven.