GIRONA – Vrijdag 27 oktober 2017, het is een zonnige, maar gespannen ochtend in Llançà, een rustige badplaats in het noordoosten van Catalonië die nooit is bereikt door het massatoerisme. In ieder café staat, zoals gebruikelijk, de tv aan, maar vandaag wordt er ook echt gekeken en druk gespeculeerd over die ene vraag die deze autonome regio van Spanje al tijden in zijn greep houdt: wordt Catalonië al dan niet een zelfstandige republiek?
Een kleine meerderheid van de Catalanen is tegen onafhankelijkheid, maar in dit café, waar ook vaker Spaans dan Catalaans wordt gesproken, is iedereen unionist en caféhouder Jordi, Catalaan én Spanjaard in hart en nieren -hij wil niet met zijn echte naam worden genoemd-, legt graag uit waarom. ‘Wat hier de laatste jaren gebeurt is complete waanzin en kost ontzettend veel geld en banen en beide hebben we juist nu hard nodig, want de schuldenlast van Catalonië is gigantisch. Maar door de separatisten verlaten bedrijven nu de regio en toeristen blijven weg. Daarbij, ik zit helemaal niet te wachten op een nieuwe nationaliteit en ander vaderland, ik voel mij ook diep verbonden met het Spanje buiten Catalonië.’ Hij kijkt misprijzend naar de tv als de Catalaanse president Puigdemont een toespraak houdt. ‘Ik neem de separatisten niet eens iets kwalijk, ze trappen massaal in een sprookje dat ze wordt voorgehouden, wat zij voor ogen hebben is totaal buiten iedere realiteit, ze hebben geen enkele notie van wat de gevolgen zijn als Catalonië onafhankelijkheid wordt, wij draaien op toerisme en export naar de rest van Spanje en Europa en dat raken we dan allemaal kwijt.’ Hij kijkt nog een keer misprijzend naar de tv.
‘Puigdemont en zijn mensen neem ik het wel kwalijk, zij hebben willens en wetens de Catalanen uit elkaar gedreven en chaos veroorzaakt. Ze hebben geen enkel respect voor de rechtsstaat door een door de rechter verboden referendum toch te laten doorgaan. Eigenlijk hebben ze daarmee hun volgelingen in gevaar gebracht. Dat dat referendum werd verboden is terecht, geen land in Europa, en vermoedelijk nergens ter wereld zal toestaan, dat een politieke beweging, of wie dan ook, de nationale veiligheid in gevaar brengt, dat heeft niets met het Franco-verleden te maken, zoals de separatisten graag beweren.’ Jordi denkt niet dat Catalonië echt onafhankelijk wordt, maar ongerust is hij wel. ‘Wat nu speelt is bijzonder slecht voor de sfeer in heel Catalonië en dus ook in Llançà. Je hebt hier al jaren aparte cafés voor Catalanen en hun klanten zijn vrijwel allemaal voor onafhankelijkheid, maar er zijn ook kroegen waar Catalanen en Spanjaarden van andere origine samenkomen en daar zitten dus voor en tegenstanders van onafhankelijkheid samen aan de bar. Die mogen van de barkeeper meestal niet meer over de kwestie praten om de vrede te bewaren en het gaat nog verder dan dat, het onderwerp heeft al vriendschappen en huwelijken gekost.’
Wie door Llançà loopt, ziet vooral vlaggen van het ‘Junts pels sí’ parlement aan de huizen hangen, overigens niet aan het gemeentehuis.. Ook wappert op veel plaatsen de Estelada, de Catalaanse onafhankelijkheidsvlag. Op lantaarnpalen zijn kleine affiches geplakt die de onafhankelijkheid propageren en de laatste tijd is daar een afbeelding bijgekomen, die van een gezicht zonder ogen en met een rode streep over de mond, waar ‘democràcia’ onder staat geschreven. Jordi grinnikt erom. ‘Dit is de wereld op zijn kop, zij hebben het over democratie, maar zijn zelf helemaal niet democratisch. Ze willen alleen hun eigen verhaal horen en daar gaan ze ver in.’ Hij noemt de naam van een buurt op een van de heuvelhellingen in Llançà. ‘Twee buren praten daar niet meer met elkaar, de een had de Estelada aan zijn balkon gehangen en de ander, als tegenzet, de Spaanse vlag. Die hebben ze in de fik gestoken.’ Hij knikt om zijn woorden te benadrukken. ‘Dit is typisch voor de separatisten, ze dulden geen andere opvatting. Daarom zwijgen de meeste unionisten. Omdat ze erop vertrouwen dat Madrid het voor ze opneemt en ze niet door de separatisten voor rotte vis willen worden uitgemaakt, maar aan dat zwijgen komt langzaam een eind. Genoeg is genoeg.’
Op de stranden van Llançà is weinig te merken van de spanning in de cafés. Toeristen, vooral jonge, Franse gezinnen volgen het nieuws niet, ze zonnen, zwemmen of spelen met een bal. Dan, ergens rond vier uur ’s middags klinkt uit het dorp een keiharde knal. Iedereen kijkt even zoekend om zich heen, haalt daarna zijn schouders op en gaat verder met vakantievieren. Even later wordt duidelijk wat de knal van zonet betekende, het Catalaanse parlement heeft Catalonië zojuist eenzijdig onafhankelijk verklaard. De toeristen halen weer hun schouders op en ook de zee trekt zich er niets van aan, de golven spoelen nog net zo aan als een paar minuten geleden. Jordi is niet onder de indruk. ‘Dan wordt artikel 155 ingezet, eindelijk. Ik ben blij dat Madrid het bestuur overneemt, anders krijgen we met een heel intolerante overheid te maken, een die trouwens een minderheid vertegenwoordigt, laat ik vooral niet vergeten dat erbij te zeggen.’
In El Port de Llançà, hier zijn pro-Catalaanse cafés, is de sfeer niet bepaald euforisch te noemen. Ondanks wat gejuich is de sfeer verder gelaten, nergens knallende kurken of een feestende menigte, ook niet in het dorp. Degenen die blij zijn, uiten hun vreugde op een ingetogen manier.
‘We weten ook wel dat deze onafhankelijkheid weinig voorstelt’, vertelt Eduard, ‘Madrid neemt hier binnen no-time toch het bestuur over, maar hopelijk is dit het begin naar echte onafhankelijkheid, want wat hier gebeurt is niet democratisch en we gaan door ingrijpen van Madrid echt niet anders denken, integendeel. Wij hopen op een echt, ook door Spanje erkend referendum waar alle Catalanen aan meedoen, zodat wij eindelijk zelf over ons lot kunnen beschikken.’ Volgens Eduard zijn de verschillen tussen Catalonië en Spanje onoverbrugbaar en wordt Catalonië financieel uitgekleed. ‘We betalen alleen maar en zien daar niets voor terug, we worden alleen maar onderdrukt en uitgebuit.’ Net als veel andere separatisten ziet Eduard Catalonië als een ander land dan Spanje en is de onafhankelijkheid eigenlijk slechts een formaliteit. ‘Catalonië is een ander land met een eigen taal en cultuur, het heeft niets met Spanje te maken.’
De dag na de Catalaanse onafhankelijkheid is alles nog hetzelfde in Llançà. De cafébezoekers zitten nog steeds gespannen voor de buis, op straat is het kalm en rustig en de toeristen zijn nog op het strand, wandelaars lopen langs de schitterende rotskust. De winkels zijn open. De kassière van de supermarkt begrijpt het grapje niet of er nog met de euro betaald kan worden of dat de Catalaanse Peseta al is ingevoerd en slaat met een stug gezicht de artikelen aan. ‘Adeu’, zegt ze toonloos na het afrekenen, de standaard Catalaanse afscheidsgroet. Alles blijft vandaag hetzelfde in Llançà, toeristen komen en gaan, mensen uit de omgeving komen een dagje naar het strand. Adeu onafhankelijkheid, adeu Llançà.
Bron: ingezonden
Schrijver: Olivier Mouwe