In Spanje staat een unieke generatie ouderen op: mannen en vrouwen die bewust of noodgedwongen zonder kinderen zijn gebleven en nu geconfronteerd worden met de vraag hoe ze hun oude dag willen doorbrengen. Waar eerdere generaties konden rekenen op zorg van kinderen of familie, is dat nu voor velen geen optie meer.
Volgens het nationale onderzoeksinstituut CIS heeft ongeveer één op de vijf Spanjaarden tussen de 55 en 65 jaar geen kinderen, terwijl bij de jongere generatie van midden dertigers tot begin veertigers al meer dan een derde kinderloos is.
Tegelijkertijd verandert de Spaanse samenleving in hoog tempo. In bijna driekwart van alle huishoudens wonen geen kinderen meer, en het aantal alleenwonenden blijft toenemen. Ongeveer een kwart van de Spaanse huishoudens bestaat uit één persoon, een recordaantal dat de komende jaren verder zal stijgen.
Deze demografische verschuiving heeft echter grote gevolgen, zoals minder familiebanden, meer individualisme en een groeiend risico op eenzaamheid op latere leeftijd.
Voor veel ouderen zonder kinderen worden praktische vragen plots heel concreet, want wie helpt met boodschappen, wie gaat mee naar het ziekenhuis, en met wie deel je de dagelijkse momenten van gezelschap. Fundación Grandes Amigos, een organisatie die zich inzet tegen eenzaamheid bij ouderen, benadrukt dat dit geen uitzonderingen meer zijn en dat het over honderdduizenden Spanjaarden gaat.
Om deze nieuwe realiteit het hoofd te bieden, kiezen steeds meer mensen voor een alternatief woonmodel: cohousing. Hierbij wonen ouderen in hun eigen zelfstandige appartement of huis, maar delen ze gemeenschappelijke ruimtes en voorzieningen. Denk aan gezamenlijke eetkamers, tuinen, wasruimtes, bibliotheken en activiteitenzalen. Sommige projecten bieden zelfs diensten aan zoals fysiotherapie, huisartsenbezoek, yoga of een kapper binnen het complex. Zo ontstaat een gemeenschap waar bewoners elkaar kennen, ondersteunen en sociaal actief blijven.
Het concept, dat in Spanje vaak “covivienda” wordt genoemd, is geïnspireerd op soortgelijke projecten in Noord-Europa, waar het al tientallen jaren bestaat. In tegenstelling tot traditionele zorginstellingen of bejaardentehuizen behouden bewoners bij cohousing hun autonomie. Ze beslissen samen over de organisatie, delen kosten en bouwen aan een sociale structuur waarin wederzijdse hulp en solidariteit centraal staan.
Cohousing groeit in Spanje snel, vooral in regio’s als Catalonië, Madrid en Andalusië. Sommige initiatieven worden ondersteund door lokale overheden, andere ontstaan volledig uit burgerprojecten. Deelnemers variëren van zestigers tot tachtigers, die niet alleen op zoek zijn naar een betaalbare woning, maar vooral naar een gemeenschap waarin ze zich niet alleen voelen.
Hoewel cohousing nog maar een klein percentage van de totale ouderenzorg vertegenwoordigt, beschouwen experts het als een van de meest veelbelovende antwoorden op de vergrijzing. Voor velen is het niet zomaar een woonvorm, maar een levensfilosofie: samen oud worden, met respect voor elkaars ruimte, maar zonder de angst voor eenzaamheid.