MADRID – De president van de ‘Consejo General del Poder Judicial’ (Algemene Raad van de Rechterlijke Macht) en het ‘Tribunal Supremo’ (Hooggerechtshof) Carlos Lesmes heeft zijn ‘bedreiging’ waargemaakt en is maandag opgestapt als maximaal verantwoordelijke voor het rechtssysteem in Spanje. De reden daarvoor is omdat de politieke partijen PSOE en PP na meer dan vier jaar het nog steeds niet met elkaar eens zijn om een vervanging te zoeken.
De regerende PSOE en grootste oppositiepartij PP ruziën al jaren over de opvolging van de ‘Consejo General del Poder Judicial’, iets wat al vier jaar geleden had moeten gebeuren. De president Carlos Lesmes heeft elk jaar meerdere keren gevraagd om een opvolger en vernieuwing van de Algemene Raad van de Rechterlijke Macht, iets waar de twee grootste politieke partijen rechters voor kunnen aanstellen. Gedurende vier jaar werd wel geluisterd naar Lesmes maar werd er niets gedaan omdat de PSOE en PP niet op eenzelfde lijn zitten over de wijze waarop dat moet gebeuren.
Afgelopen 7 september was voor de president die al negen jaar de raad aanvoert de maat vol en stelde hij een limiet die deze maandag afloopt. Voor 7 oktober moesten de PSOE en PP opvolgers aanstellen anders zou de maximaal verantwoordelijke voor de rechters in Spanje zijn functie neerleggen. Met Carlos Lesmes volgen waarschijnlijk andere rechters die genoeg hebben van de politieke ruzie.
Inmiddels heeft de premier van Spanje, Pedro Sánchez, van de PSOE-partij de oppositieleider en leider van de PP-partij, Alberto Núñez, opgeroepen om naar de officiële ambtswoning La Moncloa te komen voor spoedoverleg. De vraag is of dat iets zal opleveren want beide politici blijven bij hun stelling over de wijze waarop de rechters moeten worden aangesteld.
De PSOE-partij wil de rechters aanstellen op de wijze zoals dat op dit moment vaststaat en omschreven is in de Spaanse Grondwet. Maar de PP-partij wil dat deze manier veranderd en wil een andere manier van aanstellen van rechters, zoals de PP dat omschrijft een meer Europese manier. Achter de schermen is continue overlegd maar beide partijen kunnen maar geen politieke oplossing vinden voor dit gerechtelijk conflict.
De Consejo General del Poder Judicial (CGPJ) is het bestuursorgaan van de rechterlijke macht in Spanje. Het voert het bestuur en de administratie van de rechterlijke macht, behandelt interne zaken en personeelszaken. De raad bestaat uit een president en twintig leden. Deze twintig leden worden gekozen door de het parlement: tien door de senaat en tien door het congres.
Voor hun aanstelling dient er een meerderheid van 60% te zijn in beide kamers. De intentie is op die manier politieke neutraliteit te garanderen, omdat er altijd meerdere partijen nodig zullen zijn voor een aanstelling. Hoewel deze leden niet voor hun verkiezing niet onafhankelijk zijn van de politieke macht, regelt de wet hun onafhankelijkheid als ze eenmaal in hun functie zitten. De president van het hooggerechtshof vervult de functie van voorzitter van de raad.
De Algemene Raad van de Rechterlijke Macht is verantwoordelijk voor het aanstellen van een deel van de magistraten van het constitutioneel hof, de aanstelling van de president en alle magistraten van het hooggerechtshof, van de presidenten van de Audiencia Nacional en de verschillende afdelingen van die rechtbank, de presidenten van de regionale hooggerechtshoven en van de audiencias provinciales, rechtbanken op provinciaal niveau. Daarnaast houdt de raad zich onder andere bezig met de selectie van rechters in het algemeen, de toezicht en inspectie van het normaal functioneren van de rechterlijke macht, en functioneert het als secretariaat voor de rechterlijke macht, bijvoorbeeld door de publicatie van de uitspraken. De raad heeft uitdrukkelijk geen rechtsprekende bevoegdheden.
Door sommige juristen wordt gesteld dat de rechtsspraak in Spanje is gepolitiseerd, omdat de leden van de CGPJ aan worden gesteld door het parlement, waardoor de grote partijen moeten onderhandelen over de verdeling van de posten in de raad. Hoewel de raad in naam onafhankelijk is, zijn de leden ervan ideologisch verwant aan een van de grote partijen, progressief of conservatief, en het komt voor dat de stemverhouding in de raad de verhoudingen in het parlement precies weerspiegelen. Hoewel er juristen zijn die tegenspreken dat deze wijze van benoemen voor politieke invloed op de rechtspraak te zorgen, zegt 78% van de Spaanse rechters zelf het eens met de stelling dat promoties niet op basis van kundigheid en ervaring gebeuren. 18% van de rechters denkt dat zaken niet volgens de regels toe worden gewezen met als doel de uitkomst te kunnen beïnvloeden.