De Semana Santa is wellicht het meest beroemde Spaanse feest wereldwijd, met een hele week vol indrukwekkende processies. Een van de meest opvallende kledingstukken tijdens deze processies is de puntmuts, in het Spaans ‘capirote’ genoemd. Deze worden gedragen door de ‘nazarenos’, oftewel de boetelingen. Maar wat is de reden achter het dragen van deze puntmutsen en welke associaties roept dit op?
Ze zijn in diverse kleuren verkrijgbaar, maar hebben allemaal een vergelijkbare uitstraling. De ‘capirotes’ zijn de puntmutsen die gedragen worden door de boetelingen ofwel ‘nazarenos’. Deze mutsen bedekken hun gezicht, rug en borst. De vorm van de puntmuts is ontstaan uit het geloof dat men vroeger dichter bij de hemel was wanneer men deze droeg.
De puntmutsen vinden hun oorsprong in de periode van de Spaanse Inquisitie. Voor de uitvoering van de doodstraf werd de veroordeelde sinds de middeleeuwen gekleed in een geel bovenkleed (hopalada) en een kap (capirote), terwijl hij op een kar of paard naar het schavot werd geleid. Evenzo moesten degenen die door de inquisitie waren veroordeeld voor religieuze misdaden, een ‘sanbenito’ (een kledingstuk om publiekelijk berouw te tonen) en capirote (puntmuts) dragen om zich bloot te stellen aan openbare vernedering.
Het was pas in de 17e eeuw dat men de verbinding tussen de puntmutsen en de Semana Santa-processies legde, toen de religieuze broederschappen in Sevilla deze mutsen begonnen te gebruiken voor de boetedoeners. Al snel verspreidde het gebruik van de puntmuts zich door heel Spanje, en tegenwoordig is er geen Semana Santa-processie zonder ‘capirotes’. Sommige puntmutsen kunnen tot wel 1,10 meter hoog zijn, terwijl andere maten hebben van 90, 75 en 70 centimeter; meestal zijn ze echter ongeveer 60 centimeter hoog.
Elke broederschap (hermandad) heeft specifieke kleuren gekozen die de essentie van de ‘hermandades’ weerspiegelen. Hierdoor zijn de puntmutsen en vaak ook de bijbehorende kleding in diverse kleuren uitgevoerd. De rode kleur wordt meestal geassocieerd met het bloed en de passie van Christus, wit symboliseert zuiverheid, terwijl zwart staat voor rouw. Daarnaast komen er ook paarse, groene, blauwe en zelfs zilverkleurige puntmutsen voor.
Het negatieve beeld
Hoewel de puntmutsen traditioneel een essentieel onderdeel vormen van de Spaanse religieuze Semana Santa, hebben ze wereldwijd ook een negatieve connotatie. Dit komt doordat de Amerikaanse Ku Klux Klan witte gewaden met puntmutsen draagt, wat ervoor heeft gezorgd dat deze mutsen bij veel mensen onmiddellijk geassocieerd worden met discriminatie en geweld.
Bij de Ku Klux Klan vervullen de gewaden twee belangrijke praktische functies. Ten eerste konden ze op deze manier hun identiteit verhullen, waardoor strafrechtelijke vervolging of wraakacties moeilijker of zelfs onmogelijk werden. Bovendien zorgden de gewaden ervoor dat de leden eruitzagen als spookachtige verschijningen, wat bedoeld was om angst in te boezemen bij hun slachtoffers.