In de eerste vier maanden van 2023 is het aantal gevallen van gekraakte woningen in Spanje met bijna 12% gedaald vergeleken met dezelfde periode in 2022. Er zijn in totaal 5.266 gevallen gemeld, in vergelijking met 5.974 in het voorgaande jaar volgens de gegevens van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Tot en met 30 april van dit jaar is het aantal van deze misdrijven gedaald in alle autonome regio’s, met uitzondering van de Balearen, waar het aantal bezettingen steeg tot 152, een toename van 16 vergeleken met het vorige jaar, de Canarische Eilanden waar er 191 bezettingen waren, 13 meer dan het vorige jaar en Asturië waar het aantal bezettingen steeg tot 22, twee meer dan in de eerste vier maanden van 2022.
Catalonië is de lijstaanvoerder in Spanje in de eerste vier maanden van 2023 in totaal 2.238 gekraakte woningen. Als tweede regio op de lijst staat Andalusië met 805 gekraakte woningen gevolgd door de Valencia regio met 568, Madrid regio met 491, Castilla-La Mancha met 248, Canarische Eilanden met 191, Murcia regio met 159 en de Balearen eilanden met 152 gekraakte woningen.
Beste wapen: alarminstallatie
Krakers weten precies wat ze doen en in veel gevallen zijn het niet meer families die een woning bezetten, maar wordt het kraken georganiseerd door maffia’s die daarna de gekraakte woningen verhuren aan derden. Het klinkt als een verkooppraatje, maar volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken en de politie is een alarminstallatie het beste wapen om snel op te kunnen treden tegen krakers van woningen. Het is namelijk belangrijk te weten op welke datum een woning illegaal bezet werd omdat de politie zonder gerechtelijk bevel de krakers binnen 48 uur tijd uit de woning mag halen.
De politie spreekt een veelgehoord gerucht tegen want het is niet zo dat als je na enkele uren of dagen afwezigheid terugkomt bij de eigen woning en krakers aantreft het niet met de politie mogelijk is om de krakers uit de woning te krijgen. Als de eigenaar kan aantonen dat de woning hem of haar is dan kan de politie de krakers arresteren waarna deze een boete of zelfs een celstraf krijgen. Dat dient echter wel binnen 48 uur te gebeuren.
Een alarminstallatie die verbonden is met een centrale die de politie meteen belt kan daarbij een belangrijke rol spelen want als men de exacte datum weet dat de krakers een woning bezetten kan de politie zonder tussenkomst van een rechter binnen 48 uur de krakers uit de woning zetten. Dat is ook vaak de reden dat krakers de eerste dagen zo onopvallend mogelijk in de gekraakte woning leven. Na 48 uur wordt het moeilijker en dus kan een goede alarminstallatie die verbonden is met een centrale de oplossing bieden.
Andere manieren om krakers te voorkomen zijn: De ‘vigilante’ route van bedrijven die het ontruimingsproces versnellen. Ze hebben zowel juristen als personeel (meestal sportschoolbezoekers met martial arts training) om het vertrek van een kraker uit je woning te onderhandelen zonder de wet te overtreden. Veel van deze bedrijven kunnen de klus binnen 24 uur klaren. Dit kan echter kostbaar zijn, met prijzen die variëren tussen de 4.500 en 8.500 euro. Ook bevinden deze bedrijven zich vaak op het randje (of net daaronder of boven) van de Spaanse wet.
Een andere oplossing is om een eigen deal te sluiten met krakers. Soms is het sneller en goedkoper om te onderhandelen met de kraker en hen een vergoeding te betalen om te vertrekken. Dit kan echter als ethisch problematisch worden gezien, omdat het kan worden gezien als het belonen van illegaal gedrag
Manier van kraken
Een kraker (ocupa) is iemand die na het innemen van een woning aantoont van plan is te blijven zonder dat deze persoon daar geweld voor heeft gebruikt. Is er sprake van geweld en/of intimidatie dan spreekt men niet meer over het kraken/bezetten (ocupación) maar over usurpatie (usurpación).
Spaanse wet
De Spaanse wetgeving omtrent krakers kan complex zijn en het kan moeilijk zijn om krakers uit je woning te krijgen. Hier zijn enkele belangrijke aspecten van de Spaanse wetgeving en praktijken met betrekking tot krakers:
Allanamiento de morada: Volgens de Spaanse grondwet is het huis ‘onschendbaar’ en mag niemand binnenkomen zonder een gerechtelijk bevel of in geval van een ‘flagrante misdaad’. Een kraker moet inbreken in je primaire of secundaire woning om zo’n misdaad te plegen. Als geweld betrokken is, kan de gevangenisstraf oplopen tot 4 jaar met extra boetes. Een telefoontje naar de politie binnen 48 uur na een inbraak en middelen om te bewijzen dat het huis je primaire woning is, moeten voldoende zijn om de krakers eruit te krijgen. Maar het probleem is dat de meeste krakers dit weten en geen primaire woningen bezetten. In plaats daarvan zoeken krakers in Spanje naar appartementen of huizen die eigendom zijn van een bank, huizen die te koop staan of onbewoonde huizen die waarschijnlijk geen primaire of secundaire woning zijn.
Delito de coacción: Als een kraker een huis heeft ingebroken dat niet je primaire woning is, moet je je voorbereiden om maanden te wachten om ze eruit te krijgen.
Delito de usurpacion: Als de kraker in een woning zit die je primaire of secundaire woning is, heb je waarschijnlijk te maken met artikel 245 van het Spaanse strafrecht, een Delito de Usurpacion. Het is moeilijker om de politie te laten handelen omdat, aangezien het huis niet je primaire woning is, je rechten niet worden verdedigd door de Spaanse grondwet. Tenzij het eigendom een bedrijf is, zal het onmogelijk zijn om krakers zonder gerechtelijk bevel te ontruimen. Een rechter zal een ontruimingsdatum benoemen, maar een kraker kan dit besluit aanvechten, waardoor de procedure minstens 10 maanden wordt uitgesteld.
Civiele route voor ontruiming: In 2018 heeft Spanje wetten aangenomen om het ontruimingsproces te versnellen door middel van civiele zaken. Dit staat bekend als Desahucio Expres of ‘express ontruiming’. De hele rechtsgang kan 4-12 maanden duren. Het goede nieuws is dat zodra een rechter een ontruimingsdatum heeft bepaald, er geen mogelijkheid is voor krakers om in beroep te gaan.
Type woning
Er moet ook een onderscheid gemaakt worden tussen het type woning. Als krakers een vakantiewoning (segunda residencia) bezetten geldt dat het om een ‘simpele’ overtreding gaat met een geldboete of als er sprake is van geweld en/of intimidatie een tot twee jaar celstraf.
De straffen worden hoger als er sprake is van het bezetten of kraken van een woning die gebruikt wordt als hoofdwoning (residencia habitual). In dat geval geldt vaak geen geldboete, maar meteen een celstraf tussen de 6 maanden en 2 jaar. Is er sprake van geweld en/of intimidatie dan kan de celstraf tussen 1 en 4 jaar liggen en een hoge boete.
Feit is echter dat krakers precies weten wat ze doen, hoe en welke woningen ze bezetten en op welke manier. Daarom is het dus belangrijk om krakers er zo snel mogelijk binnen 48 uur en nog voordat ze zich ‘vestigen’ in een woning door eigen spullen te plaatsen etc. uit de woning te halen.
Er is echter onenigheid over de wetten wat betreft huisbezetting en krakers waardoor er veel verschillende scenario’s zijn en het in sommige gevallen wel mogelijk is om krakers uit een woning te krijgen en in sommige gevallen dat lastiger is.