De Islas Salvajes, een klein groepje van drie hoofdeilanden en wat onbewoonde eilandjes, ligt verstopt in de Atlantische Oceaan. Hoewel ze niet groot zijn, vormen deze vergeten plekjes tussen de Canarische Eilanden en Madeira al eeuwenlang het decor voor een territoriaal conflict tussen Spanje en Portugal. Laten we eens ontdekken wat deze “wilde eilanden” zo speciaal maakt!
De ontdekking van de Islas Salvajes (Spaans) of Ilhas Selvagens (Portugees) is omgeven door vaagheid en discussies. Historici zijn het erover eens dat Europanen deze eilanden waarschijnlijk voor het eerst in de 15e eeuw hebben ontdekt. Volgens de meest gangbare theorie was het de Portugese ontdekkingsreiziger Diogo Gomes die rond 1460 de eilanden claimde, na een expeditie naar Guinea.
De Islas Salvajes zijn al veel eerder op kaarten terug te vinden. Op een kaart gemaakt door de gebroeders Pizzigani in 1367 worden de eilanden onder verschillende namen getoond. Dit wijst erop dat ze mogelijk al bekend waren bij eerdere zeelieden, maar nooit officieel zijn opgeëist. Het idee dat deze kleine eilandjes al eerder ontdekt zijn, maakt de geschiedenis van hun soevereiniteit nog complexer.
Spanje speelde een belangrijke rol in de vroege geschiedenis van de Islas Salvajes. Spaanse zeelieden waren geïnteresseerd in de eilanden, deels omdat ze dachten dat deze bij de archipel hoorden die Jean de Béthencourt had gezien tijdens zijn verovering van de Canarische Eilanden. Dit zorgde voor rivaliteit tussen Spanje en Portugal, want beide landen wilden hun rechten op de eilanden benadrukken.
Na de ontdekking ontstond er een administratieve strijd om de controle over deze wateren. Beide landen probeerden hun invloed te vergroten en stopten niet met het bewijzen van hun recht op de eilanden. De nabijheid van de Islas Salvajes tot de Canarische Eilanden (165 km en 280 km naar Madeira) gaf Spanje een sterk punt, terwijl Portugal zich beroept op het ‘recht van ontdekking’ en zijn langdurige aanwezigheid sinds de kolonisatie van Madeira.
Een cruciaal aspect dat de interesse in de Islas Salvajes vergrootte, was de overvloed aan visgronden. Portugese vissers exploiteerden de rijkdom van de Atlantische Oceaan, met een focus op tonijn. Deze economische factoren verergerden de rivaliteit tussen de twee landen.
In de daaropvolgende jaren bouwden de Portugezen een regenwaterreservoir op Salvaje Grande, wat hun kolonisatieplannen toonde. De introductie van dieren zoals geiten en konijnen begon een intensieve exploitatie van de eilanden en leidde tot toenemende conflicten.
Diplomatie en conflict
In de 19e eeuw werd de situatie rondom de Islas Salvajes alsmaar uitzichtlozer. In 1881 probeerde Spanje het diplomatiek op te lossen door voor te stellen om samen met Portugal een vuurtoren op de eilanden te bouwen. Maar Lissabon gaf hierop een duidelijke afwijzing. Voor Portugal zou deze samenwerking betekenen dat ze een deel van hun soevereiniteit zouden moeten opgeven, iets wat ze absoluut niet zagen zitten.
Deze afwijzing zorgde voor een aantal diplomatieke problemen tussen de twee landen. Spanje was vastbesloten zijn standpunt te versterken en stuurde verschillende brieven naar Portugal waarin ze de onduidelijkheid over wie de soevereiniteit over de gebieden had, benadrukten. De Spaanse regering vroeg zich af wie verantwoordelijk was voor het beheer van de zeeën rondom de eilanden, maar kreeg nooit een bevredigend antwoord van Portugal.
De juridische strijd over de Islas Salvajes ging door, en elke betrokken partij bracht verschillende argumenten naar voren om hun claims te onderbouwen. Portugal begon wetgeving in te voeren waarin de eilanden als onderdeel van hun territorium werden beschouwd. Ze voerden ook wetenschappelijke expedities en andere activiteiten uit om hun bezit te bevestigen. In 1932 werd er een decreet uitgegeven dat verklaarde dat de eilanden bij het Funchal-district hoorden en volledig onder controle stonden van de Portugese overheid.
Spanje bleef niet stilzitten als reactie op deze ontwikkelingen. Tijdens deze periode was het land verwikkeld in de Spaanse Burgeroorlog, wat de politieke situatie ingewikkelder maakte. In 1938 erkende de Permanente Commissie voor Internationaal Maritiem Recht de Portugese soevereiniteit over de eilanden, ook al waren ze dichter bij de Canarische Eilanden dan bij Madeira.
De koop van de eilanden
De situatie bleef onveranderd tot 1971, toen Portugal de Islas Salvajes kocht van Luis Rocha, een bankier uit Madeira, voor ongeveer anderhalf miljoen dollar. Met deze aankoop kregen de eilanden officieel de status van natuurbeschermingsgebied. Dit zorgde voor een rustige periode, hoewel de discussie over maritieme grenzen en controle over de omliggende wateren doorging.
In 1997, na lange gesprekken met de NAVO, gaf de Spaanse regering eindelijk toe dat Portugal soevereiniteit heeft over het eiland, maar dit geldt alleen voor het land zelf. De wateren eromheen blijven echter een punt van discussie, wat in de afgelopen jaren meerdere diplomatieke conflicten heeft veroorzaakt.