De PVV, de partij van Geert Wilders, heeft de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 gewonnen met 37 zetels. Dit is een stijging van 20 zetels vergeleken met de vorige verkiezingen in 2021. De PVV werd daarmee de grootste partij in de Tweede Kamer. Het is de eerste keer dat een rechts-populistische partij de grootste partij wordt in de Tweede Kamer. De overwinning van de PVV kan leiden tot een verschuiving in het politieke landschap in Nederland. Maar hoe is het in Spanje met de rechts-populistische partij Vox en de rest van Europa?
Terwijl in Spanje deze week de nieuwe linkse socialistische regering bekend werd gemaakt, heeft de overwinning van de PVV in Nederland voor een schokgolf gezorgd. Er zijn overeenkomsten tussen Nederland en de situatie in Spanje, waar het linkse blok voorlopig de opkomst van de rechts-populistische partij Vox heeft gestopt, althans op landelijk niveau.
Vox heeft zich in Spanje, net zoals de PVV, ook geprofileerd als een partij die zich tegen immigratie en islamisering richt. Bij de regionale verkiezingen van 23 mei 2023 haalde Vox in de volgende regio’s winst: Castilië en León: 35 zetels (+22 zetels); Andalusië: 26 zetels (+5 zetels); Valencia: 10 zetels (+3 zetels); Extremadura: 6 zetels (+2 zetels); Balearen: 5 zetels (+1 zetel).
Bij de landelijke verkiezingen van 19 juli 2023 echter haalde Vox 33 zetels, een verlies van 19 zetels vergeleken met de vorige verkiezingen in 2019. De partij werd daarmee de derde partij in het parlement achter de PP en PSOE.
Vox haalde bij de regionale verkiezingen van 2023 in totaal 100 zetels, een winst van 46 zetels vergeleken met de vorige verkiezingen in 2022. In totaal regeert Vox in 5 autonome regio’s, wat ongeveer een derde van het Spaanse grondgebied is. Vox zit in de volgende regio’s in de regionale regering, samen met de rechtse en conservatieve partij PP: Castilië en León; Andalusië; Valencia regio; Extremadura en de Balearen.
De coalities tussen Vox en de PP zijn een belangrijke ontwikkeling in de Spaanse politiek. Het is de eerste keer dat een rechts-populistische partij in Spanje deelneemt aan een regering. De coalities hebben geleid tot een verschuiving naar rechts in de Spaanse politiek. De regeringen van Vox en de PP hebben beleid gevoerd dat gericht is op het terugdringen van immigratie, het versterken van de nationale veiligheid en het beschermen van de traditionele Spaanse waarden. De coalities zijn ook controversieel. Kritiek wordt onder meer geuit op het anti-immigratie en anti-islam standpunt van Vox.
Europa
De PVV in Nederland is vergelijkbaar met andere rechtse en populistische partijen in Europa. In België is dit bijvoorbeeld het Vlaams Belang, dat ook sterke anti-immigratie standpunten heeft en de Vlaamse identiteit benadrukt. In Duitsland is de Alternative für Deutschland (AfD) een vergelijkbare partij, bekend om zijn kritiek op de EU en immigratie.
In Frankrijk is het Rassemblement National (voorheen het Front National), geleid door Marine Le Pen, vergelijkbaar vanwege de nationalistische en anti-immigratie agenda. In Italië is de Lega (voorheen Lega Nord), onder leiding van Matteo Salvini, een vergelijkbare partij met een sterke nadruk op anti-immigratie en regionalisme.
In Spanje heeft de partij Vox een vergelijkbaar profiel met nationalistische en anti-immigratie standpunten en in Portugal zou Chega, een relatief nieuwe partij geleid door André Ventura, als vergelijkbaar kunnen worden beschouwd vanwege zijn populistische en rechtse standpunten.
Deze partijen delen gelijkaardige thema’s zoals nationalisme, euroscepticisme, sterke anti-immigratie sentimenten en vaak een kritische houding ten opzichte van de islam, maar er zijn ook belangrijke verschillen in hun specifieke beleid en de politieke context van elk land.