In Spanje zijn veel voornamen gekoppeld aan bijnamen die op het eerste gezicht weinig met de oorspronkelijke naam te maken lijken te hebben. Twee bekende voorbeelden zijn José, die vaak ‘Pepe’ wordt genoemd, en Francisco, die de bijnaam ‘Paco’ krijgt. Maar waar komen deze ogenschijnlijk mysterieuze bijnamen (apodos in het Spaans) eigenlijk vandaan?
De bijnaam ‘Pepe’ voor José heeft een oorsprong die teruggaat naar de religieuze traditie van de katholieke kerk. In het Latijn werd de heilige Jozef aangeduid als “Pater Putativus”, wat “veronderstelde vader” betekent. Hiermee werd verwezen naar Jozefs rol als de aardse vader van Jezus. In geschriften werd deze aanduiding vaak afgekort als “P.P.”, en uit de uitspraak van deze twee letters ontstond uiteindelijk het fonetische ‘Pepe’. Deze koosnaam raakte ingeburgerd en wordt tot op de dag van vandaag gebruikt voor mannen met de naam José. Bij de vrouwelijke variant, Josefa, ontstond zo ook de bijnaam ‘Pepa’.
Ook de bijnaam ‘Paco’ voor Francisco komt voort uit een religieuze verwijzing. De heilige Franciscus van Assisi kreeg in het Latijn de titel “Pater Comunitatis”, oftewel “vader van de gemeenschap”. Deze titel werd afgekort als “Pa.Co.”, waaruit de populaire naam ‘Paco’ ontstond. Opnieuw zien we hier hoe een religieuze titel uiteindelijk een informele, veelgebruikte bijnaam is geworden.
Naast ‘Pepe’ en ‘Paco’ bestaan er in het Spaans nog talloze andere bijnamen die niet direct logisch lijken. Zo wordt Francisco bijvoorbeeld ook wel ‘Pancho’ genoemd, een alternatieve verkorting. Ook combinaties van namen, zoals María José, leiden tot creatieve bijnamen als ‘Majo’, ‘Marijose’ of ‘Mariajo’. Welke naam uiteindelijk wordt gebruikt, hangt vaak af van persoonlijke voorkeur, familiegewoonten of regionale tradities.
Wat al deze voorbeelden laten zien, is dat de Spaanse taal rijk is aan culturele en religieuze invloeden die zelfs doordringen in de manier waarop mensen elkaar aanspreken. De oorsprong van deze bijnamen ligt vaak in eeuwenoude tradities, maar ze blijven levendig aanwezig in het moderne taalgebruik.