Spanje staat voor grote uitdagingen in de strijd tegen klimaatverandering. De Spaanse regering probeert via belastingen het gedrag van burgers en bedrijven te sturen, maar de weerstand hiertegen groeit. Tegelijkertijd worstelt het land met de gevolgen van klimaatverandering, zoals langdurige droogtes en bosbranden. Hoe kan Spanje deze uitdagingen het hoofd bieden?
In 2022 brachten milieubelastingen in Spanje 20,5 miljard euro op, een daling van 3,2% vergeleken met het jaar ervoor. Dit komt door een aantal factoren, waaronder de daling van de energieprijzen en de economische groei.
De milieubelastingen vormden 6% van de totale belastingopbrengst in Spanje. Dit is een relatief hoog percentage, wat aangeeft dat de Spaanse overheid milieubescherming belangrijk vindt. De helft (50%) van deze belastingen werd betaald door huishoudens, 3% meer dan in 2021. Dit komt doordat huishoudens relatief meer energie verbruiken dan bedrijven.
De grootste categorie was belasting op energie, goed voor 81% van de milieubelastingen. Hierop volgden verkeersbelastingen (15%) en belastingen op vervuiling en grondstoffen (5%). De belasting op energie bestaat uit verschillende belastingen, waaronder de accijns op benzine, diesel en gasolie, de energiebelasting en de CO2-heffing.
De verkeersbelastingen bestaan onder andere uit de motorrijtuigenbelasting en de accijns op vliegtuigbrandstof. De belastingen op vervuiling en grondstoffen bestaan onder andere uit de afvalstoffenbelasting en de belasting op de ontginning van delfstoffen.
De daling van de milieubelastingen in 2022 is een zorgwekkende ontwikkeling. Milieubelastingen zijn een belangrijke manier om de vervuiling en het gebruik van natuurlijke hulpbronnen te verminderen. De Spaanse overheid moet daarom maatregelen nemen om de milieubelastingen weer te laten stijgen.
Stijgende brandstofprijzen
De brandstofprijzen liggen in Spanje historisch hoog. Dit leidt tot groeiend maatschappelijk verzet. Transportbedrijven en vissersvloten gingen al de barricaden op uit onvrede over de hoge brandstofkosten.
De regering probeert de pijn te verzachten met tijdelijke belastingverlagingen op brandstof. Maar dit tast de inkomsten uit milieubelastingen aan. Een dilemma voor de overheid: enerzijds de belastingen gebruiken om duurzamer gedrag af te dwingen, anderzijds de koopkracht van burgers op peil houden.
Bosbranden
De afgelopen jaren werden delen van Spanje geteisterd door hevige bosbranden als gevolg van aanhoudende droogte en hittegolven. In 2022 verwoestten bosbranden meer dan 284.000 hectare natuurgebied in Spanje. Wetenschappers voorspellen dat de branden in intensiteit en omvang zullen toenemen door klimaatverandering.
De Spaanse overheid probeert bosbranden te bestrijden door meer brandweerlieden op te leiden en blusvliegtuigen aan te schaffen. Ook worden bossen beter beheerd om brandgevaar te beperken. Maar de vraag is of dat voldoende is om het groeiende risico het hoofd te bieden.
Watertekorten door droogte
Spanje kampt met terugkerende periodes van ernstige droogte als gevolg van klimaatverandering. De afgelopen jaren viel veel minder neerslag dan gebruikelijk. Stuwmeren raakten leeg en de landbouwsector werd zwaar getroffen.
De Spaanse regering probeert kwetsbare regio’s te helpen met noodmaatregelen, zoals het aanleggen van pijpleidingen en tijdelijke boorputten voor drinkwater. Er worden plannen gemaakt om het waterverbruik terug te dringen en het hergebruik van water te bevorderen.
Maar critici waarschuwen dat dergelijke noodgrepen onvoldoende zijn. Structurele hervormingen zijn nodig, zoals het veranderen van waterintensieve gewasteelt en investeringen in duurzame irrigatie.