Een kleine meerderheid van de Spanjaarden wil een referendum om te beslissen tussen een monarchie en een republiek in hun land. Uit een recente enquête van Simple Lógica voor de krant El Diario blijkt dat 51% van de ondervraagden een referendum wil om zich uit te spreken over de staatsvorm. Vooral onder jongere Spanjaarden is er steun voor een referendum. Van de 25-34 jarigen is 58,4% voorstander, tegenover 47,7% van de 65-plussers.
Het Spaanse koningshuis geniet de steun van de grote politieke partijen PP, PSOE en Vox, die samen een meerderheid vormen in het parlement. Toch blijkt uit de enquête dat er in de bevolking wel degelijk interesse is om de positie van het koningshuis ter discussie te stellen.
Jongere Spanjaarden zijn meer geneigd een referendum te steunen, omdat ze de overgang naar de democratie en de vaststelling van de grondwet van 1978 niet bewust hebben meegemaakt. Voor hen is het koningshuis als staatshoofd een vaststaand gegeven, waar ze geen zeggenschap over hebben gehad.
Oudere Spanjaarden daarentegen herinneren de overgang naar de democratie nog en de constitutionele discussie over de staatsvorm destijds. Velen van hen zien de grondwet en het koningshuis als onlosmakelijk met elkaar verbonden en willen daarom geen wijzigingen.
Onder aanhangers van linkse partijen als Podemos en Sumar is de steun voor een referendum het grootst. Maar ook bij de PSOE is een meerderheid van zes op de tien stemmers voor een volksraadpleging. Bij rechtse partijen PP en Vox is slechts 1 op de 4 tot 1 op de 3 stemmers voorstander.
Troonopvolging
Meer dan de helft (50,5%) van de Spanjaarden is het er niet mee eens dat het koningschap erfelijk is. Slechts 44% vindt dat de troon van ouders op kinderen moet overgaan. De kritiek op de erfelijkheid van het ambt is het grootst onder jongere Spanjaarden.
Jongere Spanjaarden stellen fundamentelere vragen bij het principe dat het staatshoofd zonder enige vorm van democratische controle van ouder op kind overgaat. Zij zien liever een gekozen president. Oudere Spanjaarden daarentegen hebben de troonsbestijging van Juan Carlos in 1975 meegemaakt en zien hem als de vader des vaderlands die de democratie heeft gebracht. Vandaar dat ze meer heil zien in een erfelijk koningshuis.
Linkse partijen als Podemos en Sumar zijn expliciet republikeins en tegen de erfelijke monarchie. De PSOE is officieel ook republikeins, maar accepteert de monarchie als onderdeel van de grondwet. Rechtse partijen PP en Vox steunen het koningshuis volledig.
Mening bevolking
Uit de enquête blijkt dat de Spanjaarden verdeeld zijn over het houden van een referendum. 51% is voor en 43% is tegen. Als er een referendum zou komen, zou de uitslag zeer close zijn. De verdeeldheid onder de bevolking geeft aan dat een referendum niet beslissend zou zijn. Beide kampen kunnen ongeveer evenveel steun verwerven. Een campagne zou dus van groot belang zijn.
De voorstanders zijn voornamelijk te vinden onder jongere Spanjaarden en bij linkse partijen. Zij zetten vraagtekens bij zowel de erfelijkheid van de monarchie als bij het gebrek aan inspraak hierover. De tegenstanders zijn vooral oudere Spanjaarden en aanhangers van rechtse partijen. Zij zien het koningshuis als hoeksteen van de democratie en de grondwet en willen daarom geen referendum.
Positie koningshuis
Het Spaanse koningshuis staat onder druk door de roep om openheid en verandering. Toch heeft het nog altijd een sterke constitutionele positie die moeilijk te veranderen is. Het koningshuis wordt beschermd door de grondwet en geniet de steun van de grootste politieke partijen.
Maar de publieke opinie keert zich langzaam tegen de monarchie. Als deze tendens zich voortzet, komen het koningshuis en de politieke partijen voor moeilijke keuzes te staan. Of het koningshuis hervormt zichzelf drastisch om zo het tij te keren, of het zal op termijn door een referendum ten val worden gebracht en vervangen door een republiek met een gekozen president. De tweesprong is daarmee bereikt.