SpanjeVerhaal: Van Droom naar Ondernemen in Noordwest Spanje (35)

Elke week nemen Pascal uit Nederland en Emma uit Spanje de lezers mee op hun avonturen als aankoopmakelaars en consultants van noordspanje.nl in Noordwest-Spanje. In tegenstelling tot de meeste makelaars die zich richten op de populaire gebieden aan de Middellandse Zee, hebben Pascal en Emma van Noordspanje gekozen voor Asturië en León, plekken die voor veel Nederlanders en Belgen nog onbekend zijn.

“Wat zijn die zwevende houten huisjes op stenen voeten?” Soms staat er één middenin in een weiland, soms een hele rij langs de weg, allemaal verschillend, allemaal stil maar vol verhalen. Voor mij zijn ze vertrouwd, maar voor veel van mijn klanten zijn ze een mysterie. “Wat is dat eigenlijk?” vragen ze dan, terwijl ze blijven kijken naar het merkwaardige bouwwerk op poten.

Laatst was ik met een stel op pad dat droomde van een huis met uitzicht op de Picos de Europa. We kwamen aan bij een prachtig stenen huis, precies wat ze zochten. Op het erf stond een oude constructie op vier stenen pilaren. Hout dat grijs was geworden, een dak dat al generaties alle weertypen had doorstaan. “Dat daar,” zei de man, “die halen we natuurlijk weg. Dan kunnen we een carport plaatsen.” Ik vertelde hen dat dit geen tuinhuisje was, geen opslaghok en al helemaal geen obstakel dat je zomaar inruilt voor een parkeerplek. “Wat jullie hier zien,” zei ik, “is een hórreo.” En zo begon mijn uitleg.

Een hórreo is in Asturias meer dan een bouwwerk. Het is een stuk geschiedenis. Vaak vier stenen pilaren, daarboven brede schijven die muizen moesten tegenhouden, en daarop een houten huisje waarin families hun waardevolste bezittingen bewaarden: maïs, bonen, hammen, of ciderappels of hooi. Alles veilig, droog, en hoog boven de grond. Elke hórreo heeft sporen van de mensen die er gebruik van maakten: een houtsnijwerk dat door een overgrootvader is aangebracht, een plank die vervangen is tijdens een storm in 1892, een hoek die iets doorzakt omdat een koe zich er ooit tegenaan schuurde. Geen twee zijn er hetzelfde. Een soort historische kluis, maar dan een die je overal op het platteland ziet staan.

En dan is er nog zijn grotere broer, de panera. Terwijl ik met mijn klanten naar een nog imposanter exemplaar liep; zes poten, een sierlijk dak en elegante versiering, legde ik uit dat de panera de versie was voor de welvarendere families. Groter, breder, bedoeld om niet alleen te bewaren maar ook te tonen. Waar de hórreo functioneel was, mocht de panera uitstralen: kijk, hier is voldoende oogst, hier is voorspoed. Soms werd er onder het brede dak zelfs handel gedreven, en op feestdagen dansten families op de houten vloer terwijl het uitzicht over de bergen hen omringde.

De punt van het dak van een hórreo heet de remate, en daarvan heeft een hórreo er altijd één, precies in het midden van de nok. Een panera, die groter en breder is en meestal een langgerekt schilddak heeft, heeft daarentegen twee remates: één op elke eindpunt van de daknok. De constructie rust verder op de traditionele pegoyos (de stenen poten) met daarop de ronde muelas of tornarratas, die muizen en andere dieren tegenhouden. Hierdoor krijgen zowel hórreo’s als panera’s hun karakteristieke en direct herkenbare vorm. Hórreo’s hebben vaak 4 pegoyos, panera’s 6 of meer.

Terwijl we daar stonden, zagen mijn klanten de bouwwerken plots niet meer als obstakels, maar als verhalen. Toch kwam al snel de vervolgvraag: “Maar hij is toch oud… en half ingestort. Mag je zoiets niet gewoon verwijderen?”

En daar ligt de kern van wat veel nieuwe eigenaren verrast: in Asturias zijn hórreos en panera’s beschermd erfgoed. Niet altijd individueel, maar als geheel — als onderdeel van het landschap, de cultuur, de ziel van de regio. Je kúnt ze niet zomaar verplaatsen, moderniseren of laten verdwijnen. Zelfs een vervallen exemplaar kan onder bescherming vallen, en vaak wordt de eigenaar dan verplicht om hem te herstellen in traditionele stijl, met kastanjehout en lokale technieken. Soms lijkt het eerder op restaureren van kunst dan op gewone bouwkunde.

Ik vertelde het stel hoe lastig het soms is voor nieuwe bewoners om te begrijpen waarom iets dat er vervallen uitziet, toch waardevol is. Maar in Asturias is dat precies hoe het werkt: iets hoeft niet perfect te zijn om belangrijk te zijn. Het hoeft niet praktisch te zijn om betekenis te hebben. Soms is schoonheid juist verstopt in het verstrijken van de tijd.

We liepen weer richting het huis, en ik zag hoe hun blik op de hórreo veranderd was. Geen obstakel meer, maar een erfstuk dat erbij hoorde, net zoals de eikenboom op het erf of de beek die langs het perceel stroomde.
“Dus eigenlijk,” zei de vrouw zacht, “kopen we niet alleen een huis, maar ook een stukje geschiedenis?”
“Precies,” antwoordde ik.

Pascal en Emma zijn gepassioneerde aankoopmakelaars en consultants in het onvergetelijke Noord-Spanje, een verborgen parel voor veel Nederlanders en Belgen. Met hun bedrijf noordspanje.nl willen ze dromers en avonturiers begeleiden in hun zoektocht naar het echte Spanje, en hen helpen bij het realiseren van hun droomwoning, waar ze samen nieuwe herinneringen kunnen creëren.