Tijdens de jaren zestig van de vorige eeuw ontruimde de Spaanse staat de hele Solana vallei, een vallei in de provincie Huesca. De reden daarachter? Ter hoogte van het dorpje Jánovas wilde men een dam bouwen en zo de vallei onder water zetten. Die dam is er echter nooit gekomen. 40 jaar na datum rijst Jánovas weer uit haar as.
Kerstmis anno 2023 is een gelukkige tijd in Jánovas. Veertig jaar geleden was dat niet zo, toen de familie Garcés Castillo als ‘cadeau’ een uitzettingsbrief ontving van de firma Iberduero. Emilio en Francisca waren toen de laatste dorpelingen die stand hielden tegen het stuwmeer dat er nooit zou komen. Het is één van hun zonen, Jesús, die de eerste bewoner werd die terugkeerde naar het spookdorpje. Ondertussen zijn er vijf huizen afgewerkt als tweede verblijf en staan er nog vier nieuwe op de planning.
“Veertig jaar geleden gooiden ze ons buiten, maar hier zijn we terug”, vertelt Jesús Garcés, die samen met zijn vriendin, Mari Mar Garmendia alweer enkele maanden in Jánovas woont. Vijftien jaar geleden stuurde Iberduero een brief naar de nakomelingen van de dorpen Jánovas, Lavelilla, Lacort, Albella, Ligüerre de Ara, Javierre de Ara, Santa Olaria en Burgasé. Het bedrijf deelde mee dat ze de kans kregen hun oude eigendommen terug te kopen. De langverwachte dam zou er definitief niet komen.
Jesús herinnert zich de ontruiming erg bitter. Meermaals werden ze bedrogen door het bedrijf dat de Guardia Civil achter zich had staan. Hij zou altijd dromen van een terugkeer. Maar Iberduero hield het been zo lang mogelijk stijf. Toen ze in 2008 de omkering mogelijk maakte, gaf ze mensen slechts 15 dagen de tijd om een aanvraag in te dienen.
Jesús is voorlopig de enige die weer elke dag in het dorp slaapt. In de hoofdstraat zie je op een mooie foto-expositie wat er de laatste jaren in het dorp gebeurd is. De straten zijn ondertussen weer verhard, er is elektriciteit en water. Maar er is nog veel werk aan de winkel. De kortste weg naar de N-260 loopt over een lage, betonnen brug. Als het te veel regent, verdwijnt die onder het water en moeten de buurtbewoners 40 minuten omrijden. De buurtbewoners vragen dan ook al een tijdje om een betere oplossing.
Wie zelf eens een kijkje wil gaan nemen deze zomer rijdt vanuit Ainsa een kleine 20 kilometer over de N-260 naar Fiscal. Vanuit Jaca volg je de N-260 een uurtje in de andere richting oostwaarts. Er is aan de oever van de Ara trouwens een mooie parking waar je met de mobilhome een nachtje van het wonderlijke decor kan genieten.
