Op maandag 28 april 2025 kreeg Spanje te maken met een uitzonderlijke stroomstoring, waardoor miljoenen huishoudens en bedrijven urenlang zonder elektriciteit zaten. De Spaanse Organisatie van Consumenten en Gebruikers (OCU) heeft inmiddels meer duidelijkheid gegeven over de rechten van consumenten die hierdoor schade hebben geleden. Ook gaan we in op de mogelijkheden voor zelfstandigen en kleine tot middelgrote ondernemingen (kmo’s).
De exacte oorzaak van de stroomstoring is nog niet vastgesteld. Mocht blijken dat het om een overmachtssituatie gaat, dan zijn energieleveranciers niet verplicht om schadevergoedingen uit te keren. De OCU, samen met de Portugese consumentenorganisatie DECO en Euroconsumers, heeft aangedrongen op een grondig onderzoek door de Spaanse en Portugese regeringen en de Europese Commissie.
Hoewel bedrijven mogelijk niet aansprakelijk zijn voor de stroomuitval zelf, hebben consumenten wel rechten met betrekking tot de gevolgen ervan:
- Annuleringen van reizen: Als je reis werd geannuleerd vanwege de stroomstoring, heb je recht op terugbetaling van je ticket of een alternatief vervoermiddel. Volgens Europese regelgeving zijn vervoersmaatschappijen niet verplicht tot extra compensatie bij overmacht, maar ze moeten wel zorgen voor basisassistentie zoals eten, drinken en eventueel onderdak.
- Schade aan apparaten en voedselbederf: Schade aan elektrische apparaten door spanningspieken en bedorven voedsel kunnen mogelijk worden vergoed via je opstalverzekering. Het is belangrijk om bewijs te verzamelen, zoals foto’s van beschadigde apparaten, aankoopbewijzen en rapporten van technici.
- Niet-geleverde diensten: Als je vooraf hebt betaald voor diensten die niet zijn geleverd vanwege de stroomstoring, heb je recht op terugbetaling van het betaalde bedrag.
- Compensatie op de energierekening: Afhankelijk van de duur van de stroomuitval en je woonlocatie, kan je energieleverancier een korting tot maximaal 10% op je jaarlijkse energierekening toepassen. Deze compensatie zal waarschijnlijk pas in het eerste kwartaal van 2026 worden verrekend.
De OCU adviseert consumenten om:
- Alle relevante documenten en bewijzen te bewaren, zoals aankoopbewijzen, foto’s van schade en communicatie met dienstverleners.
- De voorwaarden van je verzekeringspolissen te controleren om te zien welke schade wordt gedekt.
- Contact op te nemen met je energieleverancier of verzekeraar om schade te melden en te informeren naar mogelijke compensatie.
Voor meer informatie en ondersteuning bij het indienen van claims kunnen consumenten terecht op de website van de OCU.
Zelfstandigen en kleine bedrijven
De onderbreking had ook aanzienlijke economische gevolgen, vooral voor zelfstandigen en kleine tot middelgrote ondernemingen (kmo’s). Volgens schattingen van Legálitas hebben deze sectoren gezamenlijk ongeveer 1,3 miljard euro aan verliezen geleden.
De schade varieerde van bedorven bederfelijke goederen en bereide maaltijden in restaurants tot het onvermogen om betalingen te verwerken via betaalterminals en het gedwongen sluiten van bedrijven vanwege het ontbreken van elektriciteit. In dit artikel bespreken we hoe ondernemers en bedrijven compensatie kunnen eisen voor de winst die ze niet hebben kunnen maken, bekend als “lucro cesante”.
“Lucro cesante” verwijst naar de winst, inkomsten of geld die niet zijn ontvangen als direct gevolg van een schadelijke gebeurtenis. Als de stroomstoring je economische activiteit of bedrijf heeft beïnvloed, is het mogelijk om een claim in te dienen voor “lucro cesante”, mits je het directe verband tussen de stroomstoring en de geleden economische schade kunt aantonen.
Vereisten voor het claimen van “lucro cesante” in een bedrijf:
- Aantonen van de schade: De schade moet reëel en effectief zijn, wat betekent dat de gederfde winst concreet, zeker en aantoonbaar moet zijn. Dit kan worden bewezen met historische gegevens voorafgaand aan de gebeurtenis die de schade heeft veroorzaakt, zoals belastingaangiften (IRPF) van voorgaande jaren, boekhoudkundige gegevens voorafgaand aan het incident, enzovoort.
- Een nalatige of schuldige handeling of nalatigheid: De gebeurtenis moet het gevolg zijn van een nalatige of schuldige handeling of nalatigheid die kan worden toegeschreven aan degene van wie de schadevergoeding wordt geëist.
- Causaal verband tussen de schade en het vermogensverlies: Er moet een oorzakelijk verband worden aangetoond tussen de geclaimde schade en de schadelijke handeling.
Hoe wordt “lucro cesante” berekend?
Er zijn verschillende methoden om “lucro cesante” te berekenen. In het geval van de recente stroomstoring zijn de eenvoudigste methoden:
- Verlies van inkomsten: Bereken het directe verlies aan inkomsten die het bedrijf onder normale omstandigheden zou hebben gegenereerd. Dit kan worden vastgesteld door vergelijkbare perioden van voorgaande jaren of dagen te analyseren.
- Vaste kosten: Bereken de vaste kosten die het bedrijf moet blijven betalen ondanks de onderbreking van de activiteiten, zoals huur, hypotheek, salarissen, verzekeringen, belastingen, enzovoort.
Daarnaast is het voor het indienen van een claim voor “lucro cesante” noodzakelijk dat de berekening wordt ondersteund door een deskundigenrapport dat alle geleden verliezen analyseert en in detail beschrijft.
Wat als je geen verzekering hebt?
Als je geen verzekering hebt die dit soort incidenten dekt, is de tweede optie om een claim in te dienen bij de elektriciteitsdistributeur, die wettelijk verplicht is om de kwaliteit van de levering te garanderen, behalve in gevallen van overmacht. In bepaalde omstandigheden, als wordt aangetoond dat de oorzaak van de stroomstoring een atmosferisch fenomeen of een natuurramp was, kan het Consorcio de Compensación de Seguros verantwoordelijk zijn voor het evalueren en compenseren van de schade.
Om de kans op succes bij de claim te vergroten, is het essentieel om foto’s te maken van beschadigde apparatuur en bedorven voedsel, aankoopbewijzen of facturen te bewaren die de waarde van de getroffen producten aantonen, en indien mogelijk een technisch rapport te verkrijgen dat het defect van het apparaat rechtstreeks in verband brengt met de stroomstoring. Dien een schriftelijke claim in waarin het incident en de geleden schade in detail worden beschreven en bewaar kopies van alle verzonden en ontvangen documentatie.
Als de verzekeraar de claim afwijst of niet reageert, kun je contact opnemen met consumentenorganisaties zoals FACUA of OCU, die modelbrieven voor claims aanbieden en in sommige gevallen collectieve klachten beheren. Het is ook mogelijk om de zaak voor te leggen aan de bevoegde autoriteit of het consumentenarbitrageorgaan.