Op plastic flessen was het al langer zo en sinds 1 juli 2021 moet je in Nederland ook statiegeld betalen op alle kleine flesjes. Maar vanaf 1 april zit er ook statiegeld op blikjes in Nederland wanneer per blikje 0,15 euro statiegeld wordt berekend, hetzelfde bedrag als voor kleine plastic flesjes. Inleverapparaten zijn te vinden op ruim 27.000 innameplekken. Consumenten kunnen kiezen wat ze met hun statiegeld doen: bij supermarkten krijgen ze het terug, bij bijvoorbeeld bioscopen en sportclubs is afgesproken dat het naar een goed doel gaat.
Terwijl iedereen in Nederland al helemaal gewend is aan het statiegeldmodel waarbij men een klein bedrag extra moet betalen voor een (pet en bier) fles, kleine flesjes en dus nu ook blikjes en dat later weer terugkrijgt als je de fles of het blikje inlevert bij de supermarkt, is dit systeem in Spanje nooit ingevoerd. Aan de ene kant is dat vreemd omdat er onder andere veel water uit plastic flessen wordt gedronken in Spanje. Het land heeft echter voor een ander systeem gekozen en voorlopig lijkt het erop dat dit niet zo snel zal veranderen.
Systeem in Spanje
In Spanje bestaat geen statiegeld, iets dat nooit is ingevoerd en iets dat er, als het aan de drank- en flessen fabrikanten en recyclebedrijven ligt, ook nooit zal komen. In Spanje heeft men sinds de jaren 90 van de vorige eeuw gekozen voor het systeem ‘sistema integrado de gestión (SIG)’ waarmee de de inwoners van Spanje via de geel, groen, grijs en blauw gekleurde containers hun afval scheiden. Dit systeem wordt gecontroleerd door Ecoembres en Ecovidrio, opgezet door de flessen fabrikanten die verplicht zijn om het recyclen voor rekening te nemen. Precies deze sector is geen voorstander van het Duitse en Nederlandse statiegeldsysteem.
Volgens deze twee instanties zijn juist de plastic en glazen flessen drank dat wat men nu het meest recyclet in Spanje (net zoals papier en glas overigens). Het Duitse SDDR-systeem of het Nederlandse statiegeldsysteem zouden nooit de gele (plastic) containers kunnen vervangen, maar zouden wel gezien kunnen worden als extra recyclemogelijkheden naast de containers.
Van de 51 miljoen drankverpakkingen die dagelijks in Spanje op de markt worden gebracht eindigt zo’n 30 miljoen verlaten, verbrand of begraven op stortplaatsen. In de werkelijkheid zijn er maar weinig officiële gegevens bekend over het percentage drankverpakkingen wat niet wordt gerecycled en wordt gedumpt. De waarheid is dat het meeste plastic en metaalafval in de natuur en vooral in de zee terecht komt waarna veel afval weer op de stranden in Spanje terecht komt.
Het statiegeldsysteem zoals men dat in Nederland en Duitsland kent zal niet gaan werken in Spanje, niet omdat de inwoners van Spanje geen statiegeld willen betalen (al is daar geen onderzoek naar gedaan) maar omdat de bedrijven er geen voorstander van zijn en de weinige drankproducenten zoveel macht hebben dat een statiegeldsysteem door de politiek niet geopperd wordt.
Pogingen
Dat houdt echter niet in dat er wel pogingen worden ondernomen om een vorm van statiegeld in te voeren. Dat gebeurde in de Valencia regio waar het statiegeld innen in principe in 2018 ingevoerd had moeten worden, maar de persoon die hiervoor heeft gevochten heeft haar wens niet door kunnen zetten omdat ze vervangen (lees: ontslagen) werd bij het Medio Ambiente y Cambio Climático van de Generalitat Valenciana.
Op de Balearen wilde men ook een Duits georiënteerd statiegeldsysteem hebben, maar ook hier bleef het bij plannen en geen acties. Ook nu zijn er weer plannen om het verbruik van waterflessen voor een keer gebruik te limiteren waardoor eventueel een statiegeldsysteem ontwikkeld kan worden. Zo ver is men echter nog niet op de Balearen eilanden.
Ook in Catalonië heeft de Agencia de Residuos de Catalunya onderzoeken gedaan naar de invoering van een statiegeldsysteem waaruit bleek dat me een Duits of Nederlands georiënteerd model de recycling tot 95% kan opschroeven.
Reciclos
Ecoembres is wel met een initiatief gestart dat RECICLOS heet, een beloning-recyclingsysteem dat voorlopig in de autonome regio’s Catalonië, La Rioja en Balearen is ingevoerd. Het systeem van RECICLOS is anders dan wat men in Nederland gewend is want bij het inleveren van plastic flessen en blikjes krijgt de gebruiker een beloning nadat hij/zij een QR-code scant.
Deze beloningen kunnen daarna gebruikt worden voor duurzame of sociale projecten zoals groene mobiliteit, verantwoorde consumptie of donaties aan goede doelen. Met andere woorden, het RECICLOS personen die recyclen en bevordert tegelijkertijd verantwoorde consumptie en milieu- en/of sociale verbetering in de directe omgeving.
Toekomst
Hoe dan ook, het lijkt erop dat Spanje voorlopig nog niet aan het statiegeld zal gaan omdat de invloed van de drank maatschappijen en flessen fabrikanten nog te groot is en dus de invloed op de politiek te groot. Statiegeld zal op dit moment waarschijnlijk pas een realiteit kunnen worden als de Europese Unie een systeem aan de lidstaten oplegt, iets wat zomaar zou kunnen gebeuren omdat ze het Duitse systeem aan het onderzoeken zijn.