Het eerste kwartaal van 2024 is het warmste ooit geregistreerd voor het Spaanse vasteland, met een gemiddelde temperatuur van 9,5 graden. Dit is 1,9 graden warmer dan normaal en overtreft het vorige record uit 1997 met een tiende graad, waarbij ook de andere recordjaren 1998 en 2020 werden overtroffen. Het jaar 2024 wordt tevens voorspeld als het warmste jaar ooit en dit baart experts grote zorgen.
Hoewel de temperaturen aan het begin en eind van de maand lager waren, wordt maart over het algemeen beschouwd als een warme maand. De gemiddelde temperatuur in maart lag minstens 0,5 graden boven het normale niveau. Januari 2024 was ook al de warmste januarimaand sinds 1961 en februari was dit jaar ook veel warmer dan normaal. Het lijkt erop dat deze stijging van de temperaturen zich voortzet sinds het begin van het jaar. Dit heeft bijgedragen aan het algemene beeld van een warme periode.
De extreme hitte in de eerste maanden van het jaar kan ervoor zorgen dat planten en bomen te vroeg gaan bloeien, wat de natuurlijke ecosystemen verstoort. Bovendien kan de warmte leiden tot meer luchtvervuiling doordat smog en schadelijke stoffen sneller worden gevormd bij hoge temperaturen. Dit kan ademhalingsproblemen en andere gezondheidsklachten veroorzaken, vooral in stedelijke gebieden waar de luchtkwaliteit al slecht is.
Volgens de voorspellingen zal 2024 het warmste jaar ooit in Spanje zijn, met een gemiddelde temperatuur die 1,3 tot 1,6 graden hoger ligt dan in het pre-industriële tijdperk. Dit overtreft de recordtemperatuur van 2023, toen de gemiddelde temperatuur 1,4 graden hoger lag dan in het pre-industriële tijdperk.
Het fenomeen El Niño, een cyclisch klimaatpatroon dat wordt gekenmerkt door opwarming van de tropische wateren in de Grote Oceaan, speelt een belangrijke rol in deze extreme temperaturen. De effecten van El Niño hebben in de afgelopen decennia een toename van 30% laten zien, waarbij de opwarming van de aarde ongeveer een derde van deze toename verklaart.
De gevolgen van deze recordtemperaturen zijn reeds zichtbaar in Spanje. In 2023 was de meerderheid van de maanden warmer dan gemiddeld, en de laatste maanden van het jaar (juni tot en met november) braken de records voor de warmste maanden ooit.
Extreme hitte kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van de bevolking, met name voor kwetsbare groepen zoals ouderen en jonge kinderen. Daarnaast kan het leiden tot meer natuurbranden, droogtes en waterschaarste, wat van invloed is op de landbouw en de voedselvoorziening.
Ondanks de overvloedige regenval in maart 2024, met gemiddeld 120 liter per vierkante meter in grote delen van Spanje, blijft droogte een groot probleem in het land. Hoewel de regenval heeft geholpen om de meteorologische droogte in sommige stroomgebieden in het westen van Spanje op te heffen, kampt het overgrote deel van het land nog steeds met watertekorten.
De aanhoudende droogte heeft verstrekkende gevolgen voor de landbouw, de drinkwatervoorziening en de ecosystemen. Veel boeren worden geconfronteerd met mislukte oogsten en verminderde opbrengsten, wat kan leiden tot voedseltekorten en economische verliezen. Daarnaast dreigt er een gebrek aan drinkwater voor huishoudens en bedrijven, en kunnen kwetsbare ecosystemen zoals wetlands en rivieren ernstig worden aangetast.