Spanje is een grote trekpleister voor miljoenen buitenlandse toeristen en het ziet ernaar uit dat 2024 een recordjaar kan worden. Toerisme is goed voor de economie en banen, maar er zit ook een schaduwkant aan. Wat als er meer bezoekers zijn dan inwoners in een dorp, stad of zelfs een heel eiland? Dit probleem, dat we ‘meer toeristen dan locals’ noemen, wordt steeds actueler in meer dan 120 Spaanse gemeenten, vooral in augustus.
De Spaanse krant Público heeft de cijfers van het Spaanse Statistiekbureau INE voor augustus 2023 bekeken. Ze hebben gekeken naar het mobiele telefoongebruik van buitenlanders in Spanje en het aantal inwoners. Conclusie: er zijn meer dan 120 gemeenten die meer toeristen ontvangen dan dat ze inwoners hebben.
In een paar Spaanse dorpen zie je echt een schokkend verschil tussen het aantal inwoners en toeristen. Een voorbeeld is Roncesvalles, een klein dorpje in de Pyreneeën van Navarra met slechts 19 bewoners. In augustus 2023 kwamen daar maar liefst 1.699 toeristen op bezoek – dat is 89 keer zoveel als de lokale bevolking! Dit is zo’n extreem voorbeeld van wat er in veel Spaanse dorpen gebeurt in de zomermaanden.
De grootste toeristische druk wordt ervaren in kustplaatsen langs de Middellandse Zee. Gemeenten als Oropesa del Mar aan de Costa del Azahar (Valencia regio), Salou aan de Costa Dorada (Catalonië) en Platja d’Aro aan de Costa Brava (Catalonië) zien hun bevolking in augustus exponentieel groeien. Deze plaatsen, met minimaal 10.000 inwoners, ervaren de grootste relatieve toename van hun populatie tijdens de zomermaanden.
Interresant genoeg gebeurt dit niet alleen aan de kust. Veel dorpen in provincies naast de Spaanse hoofdstad Madrid, zoals Guadalajara, Cuenca en Ávila en daarnaast bestemmingen in de Pyreneeën in Aragón en Catalonië, krijgen ook een hoop bezoekers. In augustus 2023 waren er maar liefst 121 Spaanse gemeenten waar het aantal toeristen tien keer of zelfs meer dan het aantal inwoners was.
Naast de dorpen en steden op het vasteland van Spanje zijn er ook Spaanse eilanden die in augustus flink wat te verduren hebben. Neem bijvoorbeeld de Balearen, die bestaan uit Mallorca, Menorca, Ibiza en Formentera. In 2023 woonden er ongeveer 1,2 miljoen mensen op de Balearen. Maar alleen al in augustus kwamen er 2,5 miljoen toeristen – dat is meer dan twee keer zoveel als de lokale bevolking! Dit laat goed zien welke problemen komen kijken bij zo’n enorme toeristische druk.
De impact van die grote toestroom is enorm. Lokale bewoners hebben last van een tekort aan woningen, de infrastructuur raakt overbelast en de lokale identiteit gaat verloren. In 2024 waren er op veel plekken in Spanje al flinke demonstraties waar mensen oproepen deden voor verandering in het toerismemodel en het belang van betaalbaar wonen onder de aandacht brachten.
Tijdens deze demonstraties wordt er aan de autoriteiten gevraagd om het huidige toeristenmodel te veranderen. Het is belangrijk om een verschil te maken tussen toerismefobie en protest tegen overtoerisme. Mensen vragen om verbeteringen, wat niet betekent dat ze buitenlandse toeristen niet verwelkomen. Dat is uiteindelijk hoe de meeste demonstranten denken, met uitzondering van een paar die juist door hun negatieve acties in de buitenlandse media veel aandacht krijgen.