MURCIA – Juan Antonio Madrid is een arts uit het Spaanse Cartagena in de regio Murcia en expert in de zogeheten chronobiologie, de studie van ritmische processen in levende wezens. Hij is er van overtuigd dat slaap net zo belangrijk is als een gebalanceerde voeding of voldoende beweging.
Juan Antonio Madrid mag dan wel 65 jaar zijn, aan op pensioen gaan denkt hij nog lang niet. Als dokter is hij hoofd van het laboratorium voor chronobiologie en slaap van de universiteit van Murcia. Bovendien is hij een wereldwijde autoriteit binnen zijn vakgebied. Hij wil zijn onderzoek verder zetten op een lager pitje zonder het werk volledig de rug toe te keren.
Een deel van zijn kennis deelde Juan Antonio Madrid onlangs in zijn boek “Cronobiología: una guía para descubrir tu reloj biológico’ (Chronobiologie: een gids om je biologische klok te ontdekken”. Hij wijdt er in uit over het belang van het laten samenvallen van onze interne klok met de cycli van de natuur. Een moeilijke opdracht in een wereld die door artificieel licht en computerschermen wordt geregeerd.
Juan Antonio Madrid legt de nadruk op het verleden. Tijdens de Middeleeuwen volgden enkel de kloosters een horloge. Het ‘gewone’ volk stond op en ging slapen met de zon, en volgde dus als vanzelf een erg natuurlijk ritme. De dag van vandaag zorgt het artificieel licht er voor dat we niet meer op dezelfde manier van de zon afhangen om wakker te zijn. Dokter Madrid waarschuwt voor een slecht gebruik van dat licht. Hij raadt aan ten minste tussen de 8 en 10 uur duisternis te respecteren binnenshuis. Wie daar niet in slaagt, kan ten minste de intensiteit van het licht verlagen of voor een warmere kleur kiezen. Zo wordt in onze hersenen al melatonine aangemaakt; het hormoon dat onze slaapcyclus reguleert.
Alleen al in de vorige eeuw verloor de Westerse mens gemiddeld tussen de 60 en 90 minuten slaap per dag. Met de intrede van smartphones en laptops is dat gemiddelde nog aan het dalen. Momenteel zitten we aan ongeveer 7 uur, maar voor veel werkende mensen is dat in praktijk slechts 6,5 uur. Volgens de dokter leven we dan ook met een chronisch slaaptekort.
In Spanje is er na Franco trouwens een groot gat tussen de zonnetijd en de horloge-tijd. In de zomer zit daar twee uur verschil op, in de winter een. Daardoor gaan veel Spanjaarden behoorlijk laat naar bed. Juan Antonio Madrid ijvert er dan ook voor om in Spanje de wintertijd gedurende het hele jaar als officiële tijd aan te nemen.
Een niet ritmische slaapcyclus lijdt verder volgens de dokter tot een reeks pathologieën bij mensen die daar al een aanleg voor hebben. Het immuunsysteem wordt zwakker, slaapproblemen frequenter en ook cardiovasculaire ziektes worden waarschijnlijker. Ook sommige types kanker of diabetes vinden deels hun oorsprong in een verstoord slaappatroon.
Tot slot klaagt de dokter de systematische aanval op slaap aan. In een maatschappij die gericht is op productiviteit en presteren, wordt slaap steeds meer weggeduwd als tijdverspilling. Slaap valt te vergelijken met dagelijkse herstellingswerken die door ons lichaam worden uitgevoerd. “We kunnen niet verwachten dat die herstellingen worden uitgevoerd in slechts 4 uur”, besluit Juan Antonio Madrid, “als ze 20 uur gebruik moeten repareren”.