Barcelona kampt met een nijpend tekort aan betaalbare woningen. Uit recente cijfers blijkt dat de gemiddelde prijs voor een nieuwbouwappartement in de stad nu € 626.708 bedraagt. Dit is een stijging van bijna 1% vergeleken met vorig jaar. Tegelijkertijd worden er steeds minder woningen gebouwd in Barcelona. In 2023 werden slechts 3.813 nieuwe appartementen opgeleverd, een daling van bijna 50% in vergelijking met 2022.
De bouwactiviteit in Barcelona is zeer ongelijk verdeeld over de verschillende stadsdelen. Met name in Horta-Guinardó, Eixample en Sant Martí worden relatief veel nieuwbouwprojecten gerealiseerd. Wijken als Nou Barris en Les Corts blijven echter ver achter met slechts enkele tientallen nieuwbouwwoningen per jaar.
Wat betreft prijzen is Gràcia koploper met een vierkantemeterprijs die in 2023 met bijna 14% steeg vergeleken met 2022. De verklaring hiervoor is dat door nieuwe regelgeving voor sociale huur de bouwproductie in Gràcia vrijwel geheel tot stilstand is gekomen. Hierdoor stijgt de druk op de bestaande woningvoorraad met exorbitante prijsstijgingen als gevolg.
Volgens schattingen zijn er in Catalonië jaarlijks zo’n 25.000 nieuwe woningen nodig om aan de vraag te voldoen. Het huidige productieniveau van 14.418 woningen in 2023 schiet hier ver bij tekort. Als deze situatie aanhoudt, zullen de tekorten en prijsstijgingen alleen maar verder oplopen in de komende jaren. De woningcrisis in Barcelona dreigt hiermee volledig uit de hand te lopen.
Weinig sociale woningbouw
Een van de grootste oorzaken van de crisis is het gebrek aan sociale woningbouw. Slechts 13% van alle nieuwbouwwoningen die in 2023 in Spanje werden opgeleverd, stonden in Catalonië. En het overgrote deel hiervan (66%) betrof woningen in de vrije sector. De sociale woningproductie schiet ernstig tekort om de enorme vraag naar betaalbare huurwoningen bij te benen.
De woningcorporaties en projectontwikkelaars wijzen vooral op de strengere regels voor nieuwbouwprojecten die 30% sociale huur verplicht stellen. Dit zou investeerders afschrikken waardoor minder bouwprojecten van de grond komen. Ook de gestegen bouwkosten en de onzekerheid door veelvuldige beleidswijzigingen zouden een rem zetten op nieuwbouw.
Opvallend is wel dat de nieuwbouwproductie in de provincie Girona in 2023 flink toenam met 36%. Kennelijk slaagt de provincie Girona er beter in om bouwprojecten van de grond te krijgen. Mogelijk kan Barcelona hier iets van leren, zodat ook in de regionale hoofdstad de woningproductie weer aantrekt de komende jaren.
Investeren in nieuwbouw
Uit onderzoek van de lokale overheid blijkt dat er jaarlijks zo’n € 6 miljard nodig is om 25.000 nieuwe woningen per jaar te realiseren. Dit is de minimale bouwproductie die nodig is om aan de enorme vraag te voldoen. Met gerichte investeringen in bouwlocaties, versnelling van vergunningsprocedures en subsidies voor sociale huur kan de gemeente Barcelona de bouw weer aanzwengelen.
Naast nieuwbouw moet ook de bestaande voorraad beter benut worden. Tienduizenden appartementen staan leeg in Barcelona of worden als tweede woning gebruikt. Met financiële prikkels kunnen deze woningen weer beschikbaar gemaakt worden voor de verhuur en verkoop aan bewoners.
De woningcrisis in Barcelona had wellicht voorkomen kunnen worden als op tijd was ingegrepen. Nu de problemen zo groot zijn geworden, zijn er miljardeninvesteringen nodig om de situatie te kenteren. Het is een les voor andere snelgroeiende steden in Spanje om nu actie te ondernemen, voordat ook daar de woningmarkt compleet vastloopt en betaalbaar wonen voor veel inwoners een utopie wordt.