Spanje heeft meer dan drieduizend kilometer aan grenzen, en die zitten vol verrassingen. Van enclaves in Frankrijk tot een rots in Britse handen en een bijna vergeten grens met Portugal: de Spaanse grenzen vertellen eeuwenoude verhalen vol geschiedenis, diplomatie en soms pure toevalligheid.
Een van de bekendste curiositeiten is Llívia, een klein Spaans stadje in de provincie Girona dat volledig omringd is door Frans grondgebied. Dit bijzondere geval ontstond na het Verdrag van de Pyreneeën in 1659, toen Spanje een reeks dorpen in La Cerdanya aan Frankrijk moest afstaan. Llívia bleef Spaans, omdat het als stad en niet als dorp werd beschouwd. Vandaag moeten de inwoners door Frankrijk rijden om in Spanje te komen, al is er dankzij een speciaal verdrag een “vrije weg” aangelegd die Llívia met Puigcerdà verbindt.
Ook aan de rivier de Bidasoa ligt een unieke situatie: de Isla de los Faisanes. Dit kleine eilandje tussen Hendaye (Frankrijk) en Irún (Spanje) heeft een wel heel bijzondere status. Elke zes maanden wisselt de soevereiniteit – van februari tot juli hoort het bij Spanje, van augustus tot januari bij Frankrijk. Er woont niemand, maar het eiland is een symbool van vreedzame samenwerking tussen de twee landen.
Aan de overkant van de Middellandse Zee ligt Peñón de Vélez de la Gomera, een Spaans fort aan de Marokkaanse kust. Het is via een smalle zandstrook van amper 85 meter met het Afrikaanse vasteland verbonden, wat het tot een van de kortste grenzen ter wereld maakt. Deze verbinding ontstond na een aardbeving in 1930, waardoor een natuurlijke dam het voormalige eiland met Marokko verbond.
Aan de noordkant ligt nog een bijzonder geval: Andorra. Dit dwergstaatje ligt ingeklemd tussen Spanje en Frankrijk en werd eeuwenlang gezamenlijk bestuurd door de Franse president en de bisschop van Urgell. Vandaag is het volledig onafhankelijk, maar de historische banden met Spanje zijn nog altijd zichtbaar in taal, cultuur en economie.
En dan is er natuurlijk Gibraltar, het kleine maar wereldberoemde stukje Brits grondgebied aan de zuidpunt van Spanje. Sinds 1713 is het in handen van het Verenigd Koninkrijk, tot grote frustratie van Spanje. De grens met Gibraltar is maar 1,2 kilometer lang, maar dagelijks steken duizenden Spanjaarden de controlepost over om er te werken of te winkelen.
Ook met Portugal zijn de grenzen niet zo eenduidig als ze lijken. De “onbepaalde grens” bij Olivenza is nog altijd een gevoelig onderwerp. Spanje beschouwt het als Spaans grondgebied, maar Portugal heeft het nooit officieel opgegeven sinds het begin van de 19e eeuw. Desondanks leven de inwoners er vreedzaam samen, zonder zich veel aan de diplomatieke meningsverschillen te storen.
Van historische enclaves tot moderne grensovergangen: de Spaanse grenzen vormen een mozaïek van verhalen die laten zien hoe geschiedenis, geografie en politiek elkaar al eeuwenlang beïnvloeden. Wie ze allemaal wil ontdekken, hoeft alleen maar een kaart te pakken – en goed te kijken.