Elke week nemen Pascal uit Nederland en Emma uit Spanje de lezers mee op hun avonturen als aankoopmakelaars en consultants van noordspanje.nl in Noordwest-Spanje. In tegenstelling tot de meeste makelaars die zich richten op de populaire gebieden aan de Middellandse Zee, hebben Pascal en Emma van Noordspanje gekozen voor Asturië en León, plekken die voor veel Nederlanders en Belgen nog onbekend zijn.
Wekelijks stap ik vele huizen binnen in Asturië en León. Met houten balken, dikke stenen muren, hórreos in de tuin, en dan… ja hoor, daar is ’ie weer: de buitentrap. Steevast staat hij tegen de gevel geplakt, soms overdekt, soms onverzettelijk in de regen. En vaak roept hij dezelfde, bijna verwonderde vraag op bij klanten: “Maar… waarom staat die trap nou buiten?”
Het mooie is dat dit eigenlijk een inkijkje geeft in de geschiedenis van het wonen in Noord-Spanje. Je moet je voorstellen dat de huizen hier vroeger kleine ecosystemen waren. De mensen woonden boven, de dieren beneden. Praktisch én economisch: een kudde koeien, geiten en soms varkens onder je vloer werkt ongeveer hetzelfde als vloerverwarming, alleen dan loeiend. Die warmte van de dieren trok omhoog en verwarmden de woonkamer op een manier waar men destijds uitstekend mee kon leven.
Gebouwen werden vaak opgetild, letterlijk, om droog te blijven. Een verdieping hoger plaatsen maakte het leven comfortabeler. En omdat beneden dus geen leefruimte was, maar een stal, had niemand behoefte aan een interne trap. Waarom moeite doen als je gewoon buiten even naar boven kon lopen?
In Andalusië zouden ze je voor gek verklaren om boven dieren te gaan slapen: daar was het al warm genoeg. Maar hier in het noorden, waar regen en wind de seizoenen domineerden, werkte het perfect. Fijn droog, lekker warm, en de benedenverdieping bleef puur praktisch terrein: dieren, gereedschap, voer, aardappelen, rommel die je liever niet in de woonkamer ziet.
Je zou denken dat deze buitentrap-traditie langzaam zou verdwijnen toen in de tweede helft van de vorige eeuw verwarming eindelijk zijn intrede deed. Maar nee hoor. In Asturië en León bleven ze buiten vrolijk trappen aan huizen maken. Waarom? Niet omdat men het koud had zonder. Maar omdat gewoontes hier net zo hardnekkig zijn als de stenen muren.
De bouwers bouwden zoals ze dat altijd deden. Een trap binnen? Dat voelde bijna futuristisch. Bovendien: de benedenverdieping bleef toch gewoon opslag. Zelfs zonder koeien was het de plek voor zakken aardappelen, kettingzagen, laarzen, hout, wijnvaten, kaasvormen, hammen die moesten drogen. Het soort dingen dat je niet per se wilt tegenkomen als je ’s nachts door je huis loopt. En heel eerlijk: het was ook gewoon goedkoper. Een trap buiten kostte minder werk dan een trapgat maken, balken doorzagen en een extra binnenruimte ontwerpen. Dus waarom veranderen wat prima werkt?
Daar komt nog iets bij: in het noorden leefde men altijd al graag buiten, vooral ’s zomers. De bovenste galerij was de plek waar koffie werd gedronken, waar men de buren groette, waar je even zat te kijken hoe de koeien langs strompelden. De buitentrap hoorde bij dat dagelijks ritueel. Een soort sociaal podium.
Maar de tijden veranderen, laten we er met andere ogen naar kijken. Waar velen alleen een donkere benedenruimte zien, is er vooral de kans om die ruimte bij de woning te trekken. En ik moet zeggen: het levert prachtige transformaties op. Wat ooit stal was, wordt keuken. Wat ooit opslag was, wordt slaapkamer. En wat ooit alleen door de kat werd bezocht, wordt ineens een lichte leefruimte met uitzicht op de heuvels.
Het enige wat je nodig hebt is een trapgat, een beetje lef en een visionaire aannemer die niet flauw wordt van oude stenen muren. Een architect bellen is ook geen luxe, idealiter komt de trap op een centrale plek. Zodat de looplijnen logische worden. Vaak wordt gekozen voor de oude keuken (nieuwe grote woonkeuken beneden) of een plek dichtbij de oude buitentrap.
Het punt is de potentie van de benedenruimte gebruiken en licht naar binnen laten komen. Als je beneden gaat wonen, wil je daglicht. Soms wordt een extra raam of schuifpui geplaatst. In landelijke gebieden is dit zelden een probleem. Een voederplaats wordt ineens kantoor met uitzicht op de bergen.
En dan is er nog iets waar veel kopers pas later achter komen: in sommige huizen is die benedenruimte allang in gebruik als woonruimte, maar staat hij kadastraal nog altijd geregistreerd als almacén – letterlijk opslagruimte. Het voordeel is meestal duidelijk: lagere onroerendgoedbelasting en een zekere eenvoud in het verleden.
Maar het nadeel is dat je bij officiële verkoop, verbouwingen of legalisaties alsnog tegen de werkelijkheid aanloopt. Je moet dan aantonen dat de ruimte voldoet aan de eisen voor woonbestemming, van plafondhoogte tot lichtinval. Soms is het een formaliteit, soms een heel project. Maar net als bij de buitentrap zelf geldt: áls je het goed aanpakt, wordt het alleen maar beter.
Ik moet altijd glimlachen als ik weer zo’n typische buitentrap zie. Wat begon als een puur functionele oplossing voor een boerenfamilie is nu een soort regionaal symbool geworden. Tradities zijn soms sterker dan technologie. En tegelijkertijd een kans voor moderne kopers die meteen zien hoeveel potentie er schuilt achter die eeuwenoude indeling.
Volgende keer meer! ¡Hasta la próxima!
Pascal en Emma zijn gepassioneerde aankoopmakelaars en consultants in het onvergetelijke Noord-Spanje, een verborgen parel voor veel Nederlanders en Belgen. Met hun bedrijf noordspanje.nl willen ze dromers en avonturiers begeleiden in hun zoektocht naar het echte Spanje, en hen helpen bij het realiseren van hun droomwoning, waar ze samen nieuwe herinneringen kunnen creëren.