Nederland staat opnieuw internationaal in de schijnwerpers vanwege een schandaal rond spermadonatie. In 2023 kwam aan het licht dat een Nederlandse spermadonor sinds 2015 zijn sperma had gedoneerd, wat naar schatting wereldwijd heeft geleid tot de geboorte van minstens 550 kinderen. Deze man kreeg uiteindelijk een boete opgelegd, maar zijn zaak riep veel vragen op: hoe kon zoiets gebeuren in een land met duidelijke regels? In Nederland geldt namelijk een wettelijk maximum van 25 kinderen per donor. Maar hoe zit dat eigenlijk in Spanje?
In Nederland is opnieuw een schandaal ontstaan rond spermadonoren. Uit onderzoek blijkt dat minstens 85 mannen meer dan 25 kinderen hebben verwekt via spermadonatie, terwijl dat officieel niet mag. Dit kwam naar voren nadat op 1 april 2025 een nieuwe wet werd ingevoerd die een landelijk register voor donoren verplicht maakt.
De Nederlandse overheid heeft een nieuw systeem ingevoerd dat alle vruchtbaarheidsklinieken verplicht om gegevens van donoren en moeders bij te houden, ook voor donaties sinds 2004. Daaruit blijkt dat 64 mannen tussen de 26 en 75 kinderen hebben verwekt. Bij 21 andere mannen is het aantal kinderen onbekend, maar waarschijnlijk ook meer dan 25.
De nieuwe wet is bedoeld om te voorkomen dat donoren bij meerdere klinieken sperma doneren zonder dat iemand dat weet. Een bekend voorbeeld is Jonathan M., die zei dat hij zeker 550 kinderen heeft. Door de nieuwe regels wordt het moeilijker om dit soort misbruik te laten gebeuren.
Er zijn ook minstens 10 gevallen bekend waarin artsen hun eigen sperma hebben gebruikt zonder dat vrouwen dat wisten. De bekendste is gynaecoloog Jan Karbaat, die zeker 81 kinderen verwekte met zijn eigen sperma. Hij overleed in 2017, maar zijn zaak zorgde voor veel opschudding.
Nederlandse versus Spaanse wet
De Nederlandse wet stelt dat een spermadonor maximaal 25 kinderen mag verwekken bij maximaal 12 verschillende vrouwen. De bedoeling hiervan is om verwantschap tussen kinderen zoveel mogelijk te beperken en psychologische schade te voorkomen. Als kinderen later ontdekken dat ze tientallen of honderden halfbroers en -zussen hebben, kan dit voor veel verwarring en emotionele problemen zorgen.
In Spanje is de limiet nog beperkter en is het maximum aantal toegestane kinderen dat geboren mag worden uit het sperma van dezelfde donor 6 kinderen. Bovendien maakt het bestaan van een nationaal register van donoren het praktisch onmogelijk om meer donaties te doen in Spanje.
Volgens de wet op geassisteerde menselijke voortplanting uit 2006, bijgewerkt in 2015, mag het maximum aantal kinderen dat geboren is in Spanje uit hetzelfde spermadonor niet hoger zijn dan 6. De wet bepaalt ook dat donatie nooit een winstgevend of commercieel karakter mag hebben.
Deze limiet van 6 toegestane kinderen in Spanje ligt ver onder de 25 nakomelingen van dezelfde donor die zijn toegestaan in Nederland. Bovendien is de donor in Nederland niet anoniem, zoals in Spanje wel het geval is, en is hij verplicht zijn identiteit bekend te maken. In Spanje moet elke donatie worden geregistreerd met bepaalde parameters om de anonimiteit te waarborgen.
Daarnaast is er in Spanje een nationaal register van donaties. Zodra de toegestane zes kinderen zijn geboren, kunnen er geen verdere spermadonaties meer plaatsvinden volgens een verantwoordelijke van een vruchtbaarheidskliniek.