In Spanje is sinds het begin van deze eeuw een opmerkelijke daling te zien in de consumptie van kernproducten uit het mediterrane dieet. Deze verandering in eetgewoonten verhoogt het risico op obesitas en gerelateerde gezondheidsproblemen. De recent gepubliceerde rapport benadrukt dat het mediterrane dieet, rijk aan fruit, groenten, peulvruchten, granen en olijfolie, niet alleen gunstig is voor de gezondheid, maar ook een duurzaam model vormt. Dit dieet is door UNESCO erkend als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid.
Spanje ligt zowel aan de Atlantische Oceaan als de Middellandse Zee, wat heeft geleid tot twee gezonde en milieuvriendelijke voedingspatronen. Professionals merken echter op dat steeds minder mensen, vooral kinderen en jongeren, deze voedingspatronen volgen.
Gegevens van het Ministerie van Landbouw, Visserij en Voeding laten zien dat de consumptie per persoon van belangrijke mediterrane dieetproducten tussen 2000 en 2023 stevig is gedaald. De enige uitzondering zijn witte vleessoorten, waarbij de consumptie met 13% is gestegen. De grootste afnames zijn te zien bij vers brood, wijn, vis, zeevruchten, granen en olijfolie. Ook de consumptie van peulvruchten, rood vlees, vers fruit, verse groenten en rijst is gedaald.
Ondanks de daling blijft olijfolie de meest gebruikte olie in Spaanse huishoudens, zelfs bij prijsstijgingen. Het wijnverbruik verschuift naar premiumvarianten voor speciale gelegenheden. Gezondheidsbezorgdheid en de trend naar koolhydraatarme diëten leiden tot minder gebruik van witte bloem, terwijl volkoren granen winnen aan populariteit. Dit patroon is ook zichtbaar bij brood. De opkomst van alternatieve koolhydraten heeft het rijstverbruik verlaagd, alhoewel de interesse in volkoren en biologische producten toeneemt.
Ondanks deze dalingen blijven peulvruchten een constante factor in het Spaanse dieet. Er is een groeiende voorkeur voor exotisch en biologisch fruit, evenals voor diepvries- en gemaksproducten bij groenten. Bij visproducten verliezen verse varianten terrein ten gunste van diepvriesproducten en kant-en-klaarmaaltijden. Milieu– en gezondheidszorgen hebben geleid tot een verminderd verbruik van rood vlees (rund, varken, lam) en een toename van de consumptie van wit vlees (kip, kalkoen, konijn).
Deze veranderingen in consumptie hebben te maken met een verminderde naleving van traditionele voedingspatronen. Factoren zoals gemak, minder tijd voor koken, productkosten en nieuwe voedseltrends, vaak verspreid via sociale media, spelen hierbij een rol. Verse, seizoensgebonden en minimaal bewerkte voedingsmiddelen worden steeds vaker vervangen door sterk bewerkte producten, rijk aan verzadigde en transvetten en toegevoegde suikers. Dit vormt een aanzienlijk voedings- en metabool risico voor de bevolking.
