Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft het verbod op de populaire video-app TikTok bevestigd. Het verbod is van kracht sinds 27 juni 2020. Het Hooggerechtshof oordeelde dat het verbod op TikTok gerechtvaardigd is vanwege nationale veiligheidsrisico’s. Ook in Europa en dus ook Spanje ligt TikTok onder vuur vanwege vermeende schendingen van de gegevensbeschermingswetgeving. Recentelijk heeft de Oostenrijkse privacyorganisatie Noyb klachten ingediend tegen zes Chinese bedrijven, waaronder TikTok, Shein en Xiaomi, wegens het onrechtmatig verzenden van gegevens van EU-gebruikers naar China. Wat is de toekomst van TikTok in Europa?
TikTok heeft in Spanje meer dan 19 miljoen gebruikers, wat een hoog aantal is, maar net iets minder dan de 22,7 miljoen gebruikers in Frankrijk en 21,7 miljoen gebruikers in Duitsland. Dat is echter niets vergeleken met de ruim 170 miljoen gebruikers in de Verenigde Staten, die dus binnenkort de Chinese video-app niet meer kunnen gebruiken. Overigens heeft TikTok wereldwijd maar liefst 1,7 miljard gebruikers, waaronder ook meer dan 6 miljoen Nederlanders en 4 miljoen Belgen.
Noyb, bekend van eerdere klachten tegen Amerikaanse techgiganten zoals Apple en Meta, richt zich nu op Chinese bedrijven. Klachten zijn ingediend in Griekenland, Nederland, België, Spanje, Italië en Oostenrijk. Bij overtredingen kunnen boetes oplopen tot 4% van de wereldwijde omzet. Noyb meldt dat bedrijven zoals AliExpress, Shein, TikTok en Xiaomi persoonsgegevens van Europese gebruikers naar China sturen. Temu en WeChat zouden gegevens naar “derde landen” doorsturen, vermoedelijk China.
In reactie op deze beschuldigingen heeft de Chinese regering stellig ontkend dat zij bedrijven of individuen verplicht om op onwettige wijze gegevens te verzamelen of te delen. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde dat China nooit bedrijven of personen heeft verplicht om gegevens op een manier te verzamelen of te verstrekken die in strijd is met de wet.
Dit is niet de eerste keer dat TikTok onder de loep ligt in Europa. In september 2023 legde de Ierse Data Protection Commission (DPC) TikTok een boete op van 345 miljoen euro voor het onvoldoende beschermen van de privacy van kinderen. De overtredingen betroffen onder meer het standaard openbaar maken van video’s van kinderen en gebrekkige informatieverstrekking over privacy-instellingen.
Daarnaast heeft de Europese Commissie in februari 2024 formele procedures gestart om te beoordelen of TikTok de Digital Services Act (DSA) heeft overtreden, met name op gebieden zoals de bescherming van minderjarigen, transparantie van advertenties en toegang tot gegevens voor onderzoekers.
In oktober 2024 startte de Nederlandse stichting SOMI een collectieve rechtszaak tegen TikTok in België. SOMI stelt dat TikTok systematisch inbreuk maakt op privacy- en consumentenrechten, met name bij minderjarige gebruikers. De organisatie wijst op het onzorgvuldig omgaan met toestemming, onduidelijke informatie over gegevensverwerking en het stimuleren van deelname aan gevaarlijke challenges via het algoritme van TikTok.
Deze reeks van onderzoeken en juridische stappen benadrukt de groeiende bezorgdheid in Europa over de manier waarop TikTok omgaat met de privacy en gegevensbescherming van zijn gebruikers, vooral die van minderjarigen. Het is duidelijk dat Europese toezichthouders en organisaties vastberaden zijn om de naleving van de strikte gegevensbeschermingsregels van de EU te waarborgen en zullen blijven toezien op de activiteiten van platforms zoals TikTok.