In de Pyreneeën bloeit een van de bijzonderste en bedreigde orchideeënsoorten van Europa: het vrouwenschoentje of in het Spaans ‘zapatito de dama’ (Cypripedium calceolus). Deze zeldzame bloem, met zijn opvallende gele ‘schoentje’, is het symbool voor de kwetsbaarheid van de natuur en de noodzaak van zorgvuldige bescherming. Recent werden drie exemplaren in het natuurpark Ordesa y Monte Perdido gestolen. Op dit moment zijn meerdere exemplaren te zien in Sallent de Gallegó (Huesca), waar ze dag en nacht bewaakt worden.
Het vrouwenschoentje staat bekend om zijn complexe levenscyclus en de uitdagingen die het ondervindt bij de voortplanting. De bescherming van deze soort vereist niet alleen het behoud van bestaande populaties, maar ook het veiligstellen van haar genetisch materiaal voor de toekomst.
De uitzonderlijke schoonheid van het vrouwenschoentje heeft paradoxaal genoeg bijgedragen aan zijn bedreigde status. De aantrekkingskracht op verzamelaars en onwetende bezoekers heeft geleid tot ernstige risico’s voor het voortbestaan van de soort.
De diefstal van drie zeldzame exemplaren van het vrouwenschoentje in het natuurpark Ordesa y Monte Perdido heeft de aandacht gevestigd op deze plantensoort, die slechts op drie locaties groeit. Een van deze locaties is Sallent de Gállego (Valle de Tena, Huesca), waar de planten permanent bewaakt worden tijdens de paar dagen dat ze in juni bloeien.
Elisa Andrés en Fernando de Frutos komen bij zonsopgang aan en vertrekken bij zonsondergang. Hun taak is om een van de prachtigste wilde orchideeën in de Pyreneeën te beschermen gedurende de paar dagen dat de bloei plaatsvindt. De gele bloemblaadjes zijn gezien in de eerste week van juni en zullen leven tot de 26e of 27e juni, een korte periode waarin ze honderden bezoekers zullen ontvangen, zij het op een georganiseerde manier, bijna met mate, om schade te voorkomen.
Elke bezoeker wordt vriendelijk verzocht om voorzichtig te zijn en de delicate bloemen niet aan te raken. Elisa en Fernando houden toezicht en zorgen ervoor dat de regels worden nageleefd, zodat de ‘Cypripedium calceolus’ beschermd blijft. Het is een belangrijke taak om deze zeldzame orchidee te behouden voor toekomstige generaties.
De twee milieugidsen van het Foratata Collective uit Sallent de Gállego werken in opdracht van de ´regionale regering van Aragón om de bescherming van de soort te waarborgen. Sinds 2004 is er een beschermingsplan voor deze soort. Ze delen de waarden ervan en begeleiden geïnteresseerden langs het kleine pad dat naast een belangrijk bolwerk van de soort loopt, gelegen in Sallent de Gállego dichtbij een weg.
Er zijn geen borden of bewegwijzering die je naar de bloemen leiden, omdat het geen toeristische attractie is. Mensen komen er vaak achter via mond-tot-mondreclame over dit natuurwonder, een delicate bloem die in het verleden zwaar geleden heeft onder plundering en diefstal van deze zeldzame orchideeën.
Elisa en Fernando zijn hier de hele dag, een maand lang. Ze wachten langs de weg, waar iedereen contact met hen kan opnemen om begeleid te worden naar het kleine pad waar je de bloemen kunt zien. Dit pad is minimaal toegankelijk voor wandelingen en wordt gemarkeerd door rode vlaggen en touwen die het wandelverkeer beperken.
Het is toegestaan om de bloemen te bekijken en te fotograferen, maar er gelden strikte regels om op het pad te blijven. Het is belangrijk om te voorkomen dat je op kleine exemplaren zonder bloemen stapt. Uiteraard is het verboden om de bloemen te plukken.
De vrouwenschoentjes bevinden zich op zo’n toegankelijke plek dat ze werden ontdekt door een Franse botanicus die ze vanuit de bus zag toen deze op de weg voorbij reed. Hij nam contact op met het Pyrenese Instituut voor Ecologie om zijn ontdekking te melden.
Elk jaar komen er meer dan 1000 mensen om de bloemen te observeren, waarvan de helft Frans is (in het verleden was dat zelfs 80%). Zelfs de mensen in de directe omgeving wisten er niets van, waarschijnlijk omdat de bloem, afgezien van zijn schoonheid en ecologische waarde, geen enkel nut heeft.
