De Ebro-delta in het zuiden van de provincie Tarragona, aan de Costa Dorada in Catalonië in het noordoosten van Spanje is al miljoenen jaren langzaam opgebouwd uit sediment dat door de rivier Ebro is afgezet. De huidige vorm van de delta is het resultaat van geologische gebeurtenissen in het verre verleden, zoals de zoutcrisis van het Messinien en zeespiegelveranderingen vanaf het Plioceen tot de laatste ijstijd. Deze hebben het landschap en de vorm van de delta gevormd. De toekomst van dit beschermende natuurgebied en broedplaats voor vogels is echter niet goed.
De menselijke invloed heeft sinds de oudheid de delta ingrijpend veranderd. Ontbossing, landbouw, de aanleg van stuwdammen en andere veranderingen in landgebruik hebben het natuurlijke evenwicht van de delta verstoord. In de 20e eeuw is de bouw van grote stuwdammen in de Ebro en zijn zijrivieren de belangrijkste bedreiging geworden voor het voortbestaan van de delta.
De aanleg van stuwdammen langs de Ebro en zijn zijrivieren heeft geleid tot een drastische vermindering van de aanvoer van sediment naar de delta. Dit proces staat bekend als verzanding of aanslibbing. Sediment bestaat uit zand, silt en klei dat door de rivier wordt meegevoerd vanuit het stroomgebied. Normaal gesproken bezinkt een deel van dit sediment in de delta, waardoor deze langzaam vooruit schuift in zee en in omvang toeneemt. De stuwdammen houden het sediment echter tegen in de stuwmeren die hierdoor gevormd worden. Hierdoor komt er veel minder sediment aan in de delta.
Bovendien is de hoeveelheid water die door de rivier stroomt op veel plaatsen verminderd als gevolg van de bouw van stuwdammen en irrigatie voor landbouwdoeleinden. Dit heeft geleid tot smallere rivierbeddingen met minder stroming, wat ook bijdraagt aan een afname van de aanvoer van sediment naar de delta.
Deze ontwikkelingen zetten het ecosysteem en het sociaaleconomisch leven van de lokale gemeenschappen die van de delta afhankelijk zijn onder druk. Zonder het herstel van de natuurlijke sedimentstromen is de toekomst van de delta en haar bewoners in gevaar.
Bovendien blijkt uit recente stormen zoals storm Gloria in januari 2020 hoe kwetsbaar de delta is geworden. Door de afgenomen omvang en de verminderde aanvoer van vers sediment kan de delta extreem weer steeds minder goed opvangen. De delta kalft steeds sneller af en loopt het risico te verdrinken bij zware stormvloeden.
Alleen met grootschalige en drastische ingrepen in de waterhuishouding van de Ebro, zoals het verwijderen van stuwdammen, kan de levensader van de delta worden hersteld. Anders is de teloorgang slechts een kwestie van tijd. Snel en krachtig ingrijpen is vereist om de Ebro-delta te redden voor de volgende generaties.