De Spaanse taal zit vol met uitdrukkingen en spreekwoorden die kleur en levendigheid toevoegen aan alledaagse gesprekken. Onder deze uitdrukkingen zijn er enkele die het woord ‘gamba’ of garnaal in het Nederlands bevatten, en hoewel ze misschien vreemd klinken voor degenen die er niet mee vertrouwd zijn, hebben ze interessante betekenissen. In dit artikel zullen we de betekenis van drie van deze informele uitdrukkingen verkennen. Ken jij ze al?
Recent publiceerden we nog ons SpanjeRecept ‘gambas al ajillo’ ofwel garnalen in knoflook, een typische tapa uit Spanje. Het woord ‘gamba’ betekent in het Nederlands dus garnaal en dat is naast een kreeftachtig schaaldier, ook het onderwerp van diverse Spaanse uitdrukkingen. Een tijd geleden schreven we ook al over uitdrukkingen met het woord ‘leche’ of melk, wat veel reacties opleverde. Dit keer kijken we naar drie Spaanse uitdrukkingen met het woord gamba en leggen we deze uit: ‘hacer el gamba’, ‘meter la gamba’ en ‘ponerse gamba’.
Wat betekent: Hacer el Gamba?
De uitdrukking ‘hacer el gamba’ is een van die uitdrukkingen die verwarring kan veroorzaken bij degenen die er niet aan gewend zijn om het te horen. In essentie wordt deze uitdrukking gebruikt om te verwijzen naar het gedrag van iemand die onverantwoordelijk, onvolwassen of onserieus handelt in een bepaalde situatie. Wanneer iemand ‘hacer el gamba’ doet, gedraagt die persoon zich nonchalant of weinig attent, zonder aandacht te besteden aan de gevolgen van zijn of haar acties.
De etymologie van deze uitdrukking is interessant. Het woord ‘gamba’ verwijst op zichzelf naar de lange, dunne poten van schaaldieren zoals garnalen en gamba’s. In deze context zou ‘hacer el gamba’ kunnen verwijzen naar het idee van zich op een wanordelijke of ongeorganiseerde manier bewegen, vergelijkbaar met hoe deze dieren zich in het water verplaatsen. Daarom vangt de uitdrukking het idee van handelen zonder doel of zonder duidelijke richting.
Wat betekent: Meter la Gamba?
‘Meter la gamba’ is een andere interessante uitdrukking die wordt gebruikt in informeel Spaans. In dit geval wordt de uitdrukking gebruikt wanneer iemand een fout maakt of een flater slaat, dat wil zeggen wanneer die persoon een verkeerde of ongepaste handeling uitvoert in een bepaalde situatie. Het kan gaan om een verkeerde woordkeuze, een beoordelingsfout of zelfs een onbedoelde handeling die leidt tot een ongemakkelijke of gênante situatie.
Het beeld dat deze uitdrukking oproept, is behoorlijk visueel. Stel je iemand voor die probeert een smalle ruimte binnen te gaan en in het proces een van zijn of haar benen op een plek plaatst waar het niet hoort te zijn. Het ongemak en de onhandigheid van de situatie worden weerspiegeld in het idee van ‘meter la gamba’. Er bestaat nog een andere uitdrukking ‘meter la pata’, wat ongeveer hetzelfde betekent.
Wat betekent: Ponerse Gamba?
De derde uitdrukking die we uitleggen, is ‘ponerse gamba’. In dit geval verwijst de zin naar wanneer iemand zich moeilijk, koppig of niet bereid toont om mee te werken in een bepaalde situatie. Wanneer iemand ‘zich gamba’ wordt, kan die persoon koppig zijn of een houding van weerstand tonen tegen wat hem of haar wordt voorgesteld.
De relatie met het idee van ‘gamba’ als schaaldier is hier iets abstracter. Het kan worden geassocieerd met het idee dat een garnaal of gamba zijn schild heeft dat hem beschermt en dat moeilijk te openen is.
Nederlandse/Belgische uitdrukkingen
Wist je dat er naast Spaanse ook Nederlandse en/of Belgische uitdrukkingen met het woord ‘garnaal’ bestaan? Kijk maar eens naar ons lijstje hieronder. Ken jij deze al?
- Een garnaal heeft ook een hoofd. (schertsend gezegd van een kind dat koppig aan zijn mening vasthoudt)
- Een geheugen als een garnaal. (een zeer slecht geheugen hebben)
- Hij is zo mager als een garnaal. (zeer mager zijn)
- Hij is zo stoned als een garnaal. (hij is onder invloed van hasj)
- Met de hersens van een garnaal. (erg dom)
- Garnaal is ook vis, als er niets anders is. (een kleine troost)
- Hij doet alsof hij heel wat is, maar hij is eigenlijk maar een garnaal. (iemand die zich groter voordoet dan hij is)
