MADRID – Afgelopen mei leverden bijna honderd Spaanse jongen tussen de 15 en de 24 jaar voor een week hun telefoon in om mee te werken aan een experiment dat werd gehouden door verschillende Spaanse en Europese universiteiten. Deze deden onderzoek naar de bronnen die de jongeren gebruiken om zich te informeren. Na zeven dagen gaf het merendeel van de jongeren aan zich niet goed op de hoogte te voelen.
Volgens Reuters gebruikt 39 procent van de jongeren sociale media als belangrijkste bron van informatievoorziening. De alternatieven voor de week waren onder andere televisie en radio en af en toe een papieren krant. ‘Elke ochtend nadat ik mijn ogen heb geopend, kijk ik op Instagram en zie ik de onderwerpen van de dag. Ik voelde me een beetje verloren zonder telefoon’ aldus Lorena Vegas, één van de deelnemers. Net als vele anderen las ze voor het eerst in jaren weer eens een boek van Megan Maxwell.
‘We begonnen het onderzoek omdat we bezorgd waren: de data vertellen ons dat de jongeren onbetrouwbare bronnen gebruiken om zich te informeren, de samenleving van de toekomst is tevreden met het bagatelliseren van de inhoud’ aldus Pedro Farias, hoogleraar van Journalistiek aan de universiteit van Málaga en eerste onderzoeker van het project. Donderdag is het eerste hoofdstuk van het onderzoek gepubliceerd. Het onderzoek loopt nog tot 2023 en er zullen in totaal bijna negenduizend Europese jongeren bevraagd worden.
Het onderzoek wordt gefinancierd door het Spaanse ministerie van wetenschap en innovatie. In het onderzoek zal het gebruik van jongeren gedurende drie weken gemonitord worden; in de eerste week met gewoon gebruik, de tweede week zonder telefoon en de derde week weer met telefoon. Ondertussen moet er in een dagboek bijgehouden worden wat de gedachten zijn en ook worden er wekelijkse enquêtes ingevuld. In de eerste week, die al gemeten is, werd een gemiddeld gebruik van vijf uur per dag waargenomen. Vier van die vijf uren werd besteed aan sociale media, voornamelijk Whatsapp gevolgd door Instagram en TikTok. TikTok is in constante opkomst als enige informatiekanaal voor de jongsten.
Gedurende de tijd dat de jongeren de telefoon uit moesten zetten, gaven ze aan zich ongemakkelijk, gespannen, onzeker en afhankelijk te voelen, hoewel sommigen een zekere bevrijding te voelen. ‘’Ik voelde me rustiger als de telefoon alleen maar in de buurt was’, ‘ik was meer gespannen dan toen ik probeerde te stoppen met roken, of ‘toen ik iedereen in het openbaar vervoer met hun telefoon zag, voelde ik de drang om hem te gebruiken’ waren dingen die veel gezegd werden.
Het grootste gedeelte van de deelnemers gaf aan zich dichter bij hun familie te voelen. ‘Als ik thuis ben na het eten ga ik naar mijn kamer om TikTok te kijken. Nu ik mijn telefoon niet had, was ik meer met mijn familie’, ‘ik heb een serie gekeken met mijn ouders zonder afleiding: ik heb ervan genoten’ of ‘deze week hebben we geen ruzie gehad over mijn telefoongebruik: het was een opluchting’ waren dingen die genoemd werden. De jongeren gaven verder ook aan dat het niet kunnen gebruiken van hun telefoon ook hielp bij het maken van huiswerk. Het werk ging sneller en meerdere jongeren hebben zelfs een heel boek gelezen voor het eerst in jaren.
De onderzoekers geloven dat met dit soort experimenten jongeren hun overmatig telefoongebruik zullen heroverwegen. Lorena Vargas vertelt via de telefoon dat haar avonden TikTok zijn, waar ze uren mee kan doorbrengen. ‘Ik woon met drie huisgenoten. We praten een beetje na het avondeten en daarna gaat iedereen naar haar eigen kamer. Het is jaren geleden dat ik TV keek.’ In haar week zonder telefoon is ze weer romans en essays gaan lezen. Nu brengt ze nog twee uur door met de sociale media. ‘Geloof je dat het zo blijft?’ ’Dat weet ik echt niet’, zegt ze. In de week zonder telefoon hoorde ze amper iets van het nieuws. ‘Dankzij je telefoon komen de berichten naar jou en hoef jij het nieuws niet op te zoeken’, geeft ze aan. Het grootste gedeelte van de deelnemers zegt dat het kopen van een papieren krant ‘absoluut geen zin heeft’, omdat je geld investeert in iets dat al gebeurd is, wanneer alles op internet het laatste nieuws is.
Verschillende andere onderzoeken waarschuwen voor de ontwikkeling van de jongeren. Veel jongeren in Spanje weten niet hoe ze moeten beoordelen of nieuws betrouwbaar is of niet. Daarnaast moeten kranten zich bewust worden hoe ze de nieuwe generatie aan kunnen trekken. Deze wil immers niet betalen voor nieuws, als ze dit ook gratis kunnen krijgen op sociale media.
Er zijn ook andere jongeren voor wie het gebruik van sociale media en informatieve inhoud geen prioriteit is. Hetgeen Amparo Garcia (21 jaar) het meest miste was het gebruik van de GPS. ‘Het was een drama. Ik kan niet navigeren en moest een kaart kopen.’ Ze vertelt dat ze uitstekend sliep die week zonder telefoon. Er was geen druk om te antwoorden in de Whatsapp groepen, of om telefoontjes te beantwoorden. Whatsapp is een app waar ze gemakkelijk vier uur per dag mee doorbrengt. ‘Toen ik mijn telefoon weer aan zetten, had ik 700 ongelezen berichten in 140 gesprekken. Dat is wat mij het meeste tijd kost, niet het scrollen op sociale media.’