Spanje dreigt de vuilnisbelt van Zuid-Frankrijk te worden als de stroom vrachtwagens die de grenzen oversteken met onbehandeld (soms gevaarlijk) stedelijk afval uit Franse gemeenten om het in Spaanse stortplaatsen te dumpen aanhoudt. Hoewel de gegevens schattingen zijn, laten willekeurige controles van de Spaanse en Franse veiligheidsdiensten het volgende zien: een op de drie vrachtwagens die bij de grens worden onderschept op weg naar Spanje vervoert illegaal afval.
De Guardia Civil en de Franse Gendarmerie hebben in 2022 de gezamenlijke operatie Augias opgestart voor de grensoverschrijdende controle van afvaltransport, met speciale nadruk op Irún (Guipúzcoa). De Guardia Civil herinnert eraan dat het doel van deze operatie is om informatie te verkrijgen die uiteindelijk leidt tot het openen van meer gerichte onderzoeken.
Er zijn al diverse onderzoeken geweest, zoals de zogenaamde ‘Poubelle’, die leidde tot de ontmanteling van een criminele organisatie die sinds 2020 meer dan € 16 miljoen zou hebben verdiend nadat Franse afvalinzamelbedrijven hun diensten inhuren om ervan af te komen en het in een stortplaats in Zaragoza (Aragón) te dumpen.
In Frankrijk kost het beheer van een ton stedelijk afval, d.w.z. de verwerking en verwijdering ervan, € 250, inclusief € 50 aan belastingen. In Spanje kosten dezelfde diensten, inclusief belastingen, € 40. Daarom komen de rekeningen voor georganiseerde groepen, die een goudmijn in deze illegale activiteit hebben gezien, heel goed uit.
De verwerking en verwijdering van de lading afval van één vrachtwagen kost in Frankrijk € 5.000 (20 ton tegen € 250 per ton) en in Spanje slechts € 800 (20 ton tegen € 40 per ton). Als de kosten voor brandstof en het loon van de chauffeur worden afgetrokken, schatten onderzoekers dat criminele organisaties per vrachtwagen een winst van iets meer dan € 3.000 kunnen behalen. Als er dagelijks 10 tot 20 voertuigen binnenkomen, zou de winst tussen de € 30.000 en € 60.000 per dag liggen.
Dit is een voorzichtige schatting, omdat bij controles tijdens de Augias-operatie, van elke 120 onderschepte vrachtwagens er 35 tot 45 bekeurd werden omdat ze onbehandeld afval vervoerden, dat is dus een op de drie vrachtwagens. Het gebied met de meeste vrachtwagenverkeer is de grens bij Irún, zoals is gebleken uit die controles.
Uit de ontdekte modus operandi blijkt het bestaan van onderling verbonden Franse en Spaanse bedrijven (in dit geval vooral in Catalonië en Aragón) om deze illegale activiteit uit te voeren met ogenschijnlijk legale methoden. Aan Franse kant gaat het om inzamelbedrijven die huisvuil ophalen en die, in samenzwering met Spaanse bedrijven, huishoudelijk afval naar het buurland brengen zonder het eerst te verwerken. Hierdoor kan er van alles tussen zitten, van verfblikken, batterijen, oplosmiddelen, schoonmaakproducten, enz. Sommige ervan zijn zeer giftig.
Het grootste probleem is dat onbehandeld en potentieel gevaarlijk afval belandt op Spaanse stortplaatsen, vooral in Aragón, Catalonië, Navarra, Baskenland en La Rioja, maar het is ook waargenomen in Andalusië en Valencia. Spaanse stortplaatsen nemen Frans afval aan zonder vergunning, waarbij er gesproken wordt van jaarlijks 150.000 tot 200.000 ton afval uit Frankrijk dat schadelijk is voor het milieu en de gezondheid.