Terwijl het grootste deel van Catalonië worstelt met een noodtoestand vanwege extreme droogte, lijkt de provincie Tarragona grotendeels te ontsnappen aan de ergste effecten. Dit artikel kijkt naar de redenen waarom Tarragona tot nu toe relatief onaangetast is gebleven en er maatregelen zijn genomen in de provincies Barcelona en Girona.
Tarragona onttrekt het kraanwater niet aan de interne stroomgebieden van Catalonië, maar aan de Ebro-rivier. De belangrijkste stuwdam in dit gebied, bij het stuwmeer van Mequinenza in Aragón (ook wel Mar de Aragón genoemd), zit momenteel voor meer dan 80% vol. Hoewel er ook in Tarragona het afgelopen jaar minder neerslag is gevallen dan normaal, ontsnapt de provincie aan de ergste gevolgen van de droogte dankzij de aanvoer van water via de Ebro-rivier.
Het stroomgebied van de Ebro beslaat 85.534 vierkante kilometer, het grootste stroomgebied van Spanje en een van de belangrijkste in het Middellandse Zeegebied. Ongeveer 17% van het Spaanse vasteland watert af via de Ebro. Daardoor is de situatie in het stroomgebied van de Ebro niet een-op-een te vergelijken met de situatie in de interne stroomgebieden van Catalonië.
De situatie is overigens niet overal binnen de provincie Tarragona gelijk. Sommige gebieden ondervinden meer hinder dan andere. Dit hangt samen met lokale neerslagpatronen en de mate waarin men afhankelijk is van water uit de Ebro. Zo heeft het gebied bij het stuwmeer Riudecanyes in het binnenland ook te maken met waterschaarste.
Noodtoestand vanwege droogte
Terwijl de provincie Tarragona (en Lleida) dus gespaard wordt tijdens de periode van waterschaarste, geldt in de provincies Barcelona en Girona een noodtoestand vanwege extreme droogte. De reservoirs in deze regio’s, die afhankelijk zijn van lokale stroomgebieden binnen Catalonië, zitten minder dan 16% vol, een historisch dieptepunt.
De Catalaanse regering heeft maatregelen afgekondigd om het waterverbruik terug te dringen. Zo mogen gemeentelijke zwembaden niet meer dan twee derde van hun bassins vullen en wordt het sproeien van tuinen, golfterreinen en sportvelden aan banden gelegd. Ook bedrijven moeten maatregelen nemen om water te besparen, zo mogen zwembaden bij hotels en campings niet meer gevuld worden, tenzij dat gebeurt met zeewater.
Waterovervloed in de Ebro
Dankzij de ruime voorraden water in de Ebro konden eind januari de sluizen van de stuwdammen bij Mequinenza, Riba-Roja en Flix worden geopend. Hiermee werd een gecontroleerde overstroming veroorzaakt in het lagere deel van de Ebro.
Volgens de waterautoriteiten had deze actie meerdere doelen. Ten eerste werd hiermee voldaan aan de verplichtingen rond ecologische waterafvoer in het stroomgebied van de Ebro. Daarnaast droeg de gecontroleerde overstroming bij aan studies naar sedimenttransport in de rivier. Ook werd zo de groei van waterplanten teruggedrongen. In 2022 kon een dergelijke actie vanwege de droogte geen doorgang vinden.
Ondanks de relatief gunstige situatie waarschuwen experts dat ook Tarragona voorzichtig moet blijven met waterverbruik. Door klimaatverandering zal de beschikbaarheid van water in bepaalde delen van het Middellandse Zeegebied naar verwachting afnemen. Een zuinige omgang met water blijft dus geboden.
Toekomstige watertekorten in Spanje
Uit rapporten van waterautoriteiten blijkt dat steeds meer regio’s in Spanje de komende jaren te maken kunnen krijgen met structurele watertekorten als gevolg van klimaatverandering en bevolkingsgroei.
Vooral het zuiden (Andalusië) en oosten (Catalonië) van Spanje lijken kwetsbaar. De verwachting is dat het Spaanse vasteland tegen 2070 gemiddeld zo’n 10% minder neerslag per jaar zal ontvangen. Tegelijkertijd neemt de vraag naar water voor landbouw en huishoudens naar verwachting alleen maar toe de komende decennia.
Experts pleiten daarom voor grootschalige en duurzame maatregelen om waterverspilling tegen te gaan en alternatieve bronnen te ontsluiten. Zo wordt gewerkt aan het opvangen van regenwater, terugdringen van lekkages, stimuleren van droogtebestendige landbouw en het op grotere schaal ontzilten van zeewater.
Een zuiniger omgang met water moet een permanente mentaliteitsverandering worden. Alleen dan kan op de lange termijn genoeg water worden gegarandeerd voor huishoudens, landbouw en natuur. Op dit moment wordt op de meeste plaatsen in Spanje echter nog te veel water onnodig verspild.