In een verrassende wending heeft de regionale premier van de Generalitat van Catalonië, Pere Aragonès, besloten vervroegde verkiezingen uit te schrijven voor 12 mei 2024. Deze beslissing komt na de afwijzing van de begroting door het Catalaanse parlement, wat een zware klap betekent voor zijn regering. Als autonome regio binnen Spanje heeft Catalonië al decennialang een explosief politiek landschap en dit worden alweer de 14e democratische regionale verkiezingen en volgen op de regionale verkiezingen van 14 februari 2021.
De regionale begroting voor 2024 werd verworpen met 68 stemmen tegen van Junts, Vox, Ciudadanos, PP en Comuns. De oppositiepartijen verweten de regering onder meer dat ze het omstreden BCN World-project voor een groot vrijetijdscomplex niet had afgewezen. Met 67 stemmen voor, van ERC, PSC en één afvallige Junts-afgevaardigde, misten de begrotingsplannen op een haar na de benodigde meerderheid.
De verkiezingsaankondiging maakt een einde aan een turbulente regeerperiode die al woelig begon in 2021. De pandemie zorgde toen voor unieke omstandigheden waarbij de rechter de geplande uitstel van de verkiezingen tegenhield. Het was voor het eerst sinds de Tweede Republiek dat ERC weer aan de macht kwam in Catalonië, maar ze wisten die termijn dus niet vol te maken. Overigens werden de 2021 verkiezingen in Catalonië gewonnen door PSC met bijna 23% van de stemmen, terwijl ERC 21% van de stemmen kreeg.
De aangekondigde vervroegde verkiezingen in mei 2024 zijn een gevolg van het geblokkeerde beleid in het Catalaanse parlement. Regeringspartij ERC met haar 33 zetels vormde een minderheidsregering en raakte meer dan eens in de clinch met gedoogpartner Junts met 32 zetels. Na de breuk in 2022 verloor de regionale premier Aragonès zijn parlementaire meerderheid.
Junts van de zelf verbannen Puigdemont blies vorig jaar de coalitie op omdat ze de ingeslagen weg van Aragonès naar meer pragmatisme en dialoog met Madrid niet langer kon steunen. Hun voorkeur ging uit naar een hardere aanpak in de onafhankelijkheidsstrijd. Dit maakte samenwerking met ERC onmogelijk.
Voor ERC restte in het afgelopen jaar weinig opties. Met enkel de steun van de Catalaanse sociaal-democraten (PSC) was het regeren binnen het Catalaanse bestel amper mogelijk. De impasse over de nieuwe begroting werd voor hen de druppel om nieuwe verkiezingen aan te kondigen.
Op dit moment tonen de peilingen geen duidelijke winnaar. Sommigen voorspellen dat de gematigde ERC zal winnen, terwijl anderen denken dat de fervente separatisten van Junts als grootste partij naar voren zullen komen. Hoe dan ook, het belooft een felle campagne te worden waarin de kwestie van onafhankelijkheid weer centraal zal staan. Verdere impasse en onrust in Catalonië lijken voorlopig onvermijdelijk.