MADRID – Binnen de Spaanse politiek is onenigheid over het benoemen van de hoofdrechter van de Algemene Raad van de Rechterlijke Macht ofwel Consejo General del Poder Judicial (CGPJ). De politieke partijen PP en PSOE waren overeengekomen dat rechter Manuel Marchena de nieuwe hoofdrechter zou worden bij het CGPJ maar dat nieuws lekte eerder uit dan verwacht. Daarna wist een senaatslid van de PP via WhatsApp te melden dat de PP weer meer controle had gekregen over het rechtssysteem waarna alles mis ging.
De woordvoerder van de PP-partij Ignacio Cosidó wist de benoeming van de hoofdrechter van de Algemene Raad van de Rechterlijke Macht te voorkomen, terwijl dit niet zijn bedoeling was. Hij wist vorige week in een privé WhatsApp bericht te melden dat de deal tussen de PP en PSOE geweldig was omdat de PP nu via de achterdeur weer macht had gekregen binnen het CGPJ. Na die openbaring meldde de rechter in kwestie, Manuel Marchena, dat hij afziet van de benoeming tot opperrechter omdat zo zijn politieke neutraliteit in twijfel wordt getrokken.
Na de berichtgeving in de Spaanse kranten en op de Spaanse televisie over het WhatsApp bericht binnen een besloten WhatsApp groep, besloot niet alleen de rechter roet in het eten te gooien maar besloot de PP-partij ook de samenwerking met de PSOE-partij wat betreft de benoeming van de opperrechter te stoppen. Maar ondertussen geeft PP-partijleider Pablo Casado niet toe dat het fout was van Cosidó om het WhatsApp bericht te sturen en wordt alle schuld gegeven aan de PSOE-partij.
Ondertussen heeft ook de andere kandidaat Luis Rodríguez Vega aangegeven dat hij niet meer mee wil doen in de race om de hoofdrechter te worden omdat ook hij politiek neutraal wil blijven. Daarnaast is in Spanje weer de discussie losgebroken over de scheiding der machten.
Scheiding der machten
De scheiding der machten is duidelijk gedefinieerd in de Spaanse grondwet en bestaat uit een Wettelijke macht die belast is met het goedkeuren van de wetten, een Uitvoerende macht die belast is met het in praktijk brengen van genoemde wetten en de Rechterlijke macht wier belangrijkste taak het is erop toe te zien dat de wetten worden nageleefd.
In de praktijk wil dat niet altijd zo uitpakken omdat juist de politiek de belangrijkste rechters kiest in het land, een systeem dat in meerdere landen wordt gehanteerd. De rechters in Spanje hebben de afgelopen week geklaagd over de bemoeienis van de politiek binnen de rechtspraak en eisen meer onafhankelijkheid. Daarvoor moet dan wel het systeem veranderen in Spanje en dat kan nog wel even duren.
Rechterlijke macht
De Rechterlijke macht is belast met de Rechtspraak. Deze functie wordt bekleed door de Rechters en Magistraten die rechtspreken en erop toezien dat het recht wordt nageleefd. Zij zijn hierin volledig onafhankelijk en dienen zich uitsluitend te houden aan hetgeen de wet voorschrijft.
De Rechtspraak is ondergebracht bij het Hof en de Rechtbanken die zich in het hele land bevinden. Er is ook een Hoge Raad, die het hoogste rechterlijke orgaan is in het land, en een Grondwettelijke Raad die zich bezighoudt met de invulling van de Grondwet.
De rechters van de verschillende rechtbanken vallen onder de Consejo General del Poder Judicial (CGPJ) ofwel de Algemene Raad van de Rechterlijke Macht die bestaat uit 12 rechters en een president die tevens de rechter is van het Hooggerechtshof. De belangrijkste functie van dit orgaan is het waarborgen van de onafhankelijkheid van de 12 rechters en magistraten die worden gekozen door de wetgevende macht.
6 van deze rechters worden gekozen door het Congres en 6 door de Senaat. De rechters worden dus door de politici van alle politieke partijen samen gekozen maar eenmaal benoemt verdwijnt de politieke invloed en dienen de rechters geheel onafhankelijk hun beslissingen te nemen.
Daarnaast zijn er ook 8 advocaten of juristen waarvan er 4 gekozen worden door het Congres en 4 door de Senaat. In totaal bestaat de Algemene Raad van de Rechterlijke Macht uit 21 personen die allemaal meer dan 15 jaar ervaring moeten hebben en door een meerderheid gekozen dienen te worden.
Het benoemen van rechters door politieke partijen is niet iets exclusiefs voor Spanje want dit gebeurt ook in diverse andere Europese Unie lidstaten waaronder Duitsland. Toch heeft de EU in een rapport in 2016 haar vraagtekens gezet bij de onafhankelijkheid van de rechters in Spanje waarbij de manier waarop deze magistraten gekozen worden bekritiseert wordt. Volgens het rapport dienen de politici geen inmenging te hebben in de keuze van de rechters en dient het systeem van rechters kiezen aangepast te worden. Spanje heeft daar nog geen gehoor aan gegeven.
Wettelijke macht
De Wettelijke macht ligt in handen van het Parlement dat in het Spaanse geval de naam “Cortes Generales”(het Algemene Hof) draagt. Het betreft een Parlement dat bestaat uit twee Kamers, te weten het “Congreso de los Diputados” (het Congres van Afgevaardigden) en de “Senado” (de Senaat).
De leden van deze kamers worden iedere vier jaar middels democratische verkiezingen gekozen door het volk. Deze verkiezingen noemt men “Elecciones Generales” (de Algemene Verkiezingen) en hierbij kunnen alleen burgers met een Spaanse nationaliteit zich verkiesbaar stellen en gekozen worden.
Enkele basisfuncties van het Congres van Afgevaardigden zijn, het goedkeuren van de wetten en het iedere vier jaar, na de algemene verkiezingen, aanstellen van de President. De wettelijke functies worden gedeeld door het Algemene Hof en de Parlementen van de “Comunidades Autónomas” (Autonome Deelregeringen), die overigens ook de bevoegdheid hebben om wetten goed te keuren.
Uitvoerende macht
De Uitvoerende macht ligt in handen van de Regering. De Regering wordt gevormd door de Premier (presidente) die, als eerder aangegeven, wordt gekozen door het Congres van Afgevaardigden, de Vice-premier en de Ministers, die op hun beurt allen worden benoemd door de President.
De Regering is belast met het afhandelen van openbare zaken, het voeren van de binnenlandse en buitenlandse politiek van het land en is verder verantwoordelijk voor het Algemene Beleid van de Staat. De Regeringsbesluiten worden genomen in de zogeheten “Consejos de Ministros” (De Ministerraad).
Om haar taken te vervullen, kan de Regering wetten ontwerpen en daarbij reglementen en verordeningen goedkeuren. Deze uitvoerende functie kan ook worden vervuld door de Regeringen van de Autonome Deelstaten en door de Besturen van Lokale Overheden.