Elke week plaatsen we aan de hand van de tips en informatie van de ‘Typisch Spanje’ auteur Frieda Kleinjan een reis door Spanje maar dan op een andere manier. Dat doet de schrijfster door middel van bekende en minder bekende boeken en romans om zo de link tussen het reizen, de cultuur en literatuur te maken tijdens de wekelijkse ‘literaire reisgids van Spanje’, een must voor de lezers die aan ‘literair toerisme’ willen doen. Via de links in het artikel zijn de boeken meteen te bestellen om zo al aan jouw literaire reis door Spanje te beginnen.
Je zou literair toerisme kunnen omschrijven als een soort cultureel toerisme dat zich heeft ontwikkeld op plekken die verband houden met gebeurtenissen in fictieve teksten. Met andere woorden: het is een nieuw soort cultureel toerisme dat fictie verbindt met de echte wereld.
Buitenlandse schrijvers maakten van Mallorca toeristische trekpleister
De eersten die de charme van Mallorca ontdekten waren vermaarde schrijvers als George Sand, Ludwig Salvador, Robert Graves, Anaïs Nin en Albert Vogeleis. Zij voelden zich aangetrokken door het milde klimaat, de lage kosten van levensonderhoud, de paradijselijke schoonheid, de vrijheid om hun creativiteit tot bloei te laten komen.
George Sand: ‘Een winter op Mallorca’
In 1838 stapte de Franse schrijfster George Sand (1804-1876) in Palma de Mallorca van boord met in haar kielzog haar twee kinderen en haar zes jaar jongere minnaar, de Poolse componist Frédéric Chopin. Op de plek waar ze iets buiten de hoofdstad neerstreken toonde de schrijfster zich aan de Mallorquinse bevolking in herenpak en met een sigaar in de mond. Dat maakte haar niet geliefd. Toch werd het wonderlijke gezelschap gezien als een icoon van een nieuw fenomeen: het toerisme.
In het begin waren ze verrukt over de schoonheid van het landschap, het goddelijke weer… Maar toen het onophoudelijk begon te regenen en Chopin een kwalijke hoest en koorts kreeg, veranderde hun leven radicaal. De huiseigenaar was bang dat de vreemdeling tuberculose had en zette hen het huis uit.
Met de hulp van de Franse consul kwamen ze terecht in een paar cellen van het kort daarvoor opgeheven kartuizerklooster in Valldemossa, op vierhonderd meter hoogte in de Sierra de Tramontana, twintig kilometer van de hoofdstad Palma. Het was er vochtig en koud. Daar begon George Sand met Een winter op Mallorca, Un hiver à Majorque. Het eiland had toen al zijn charme voor haar verloren.
“In Mallorca staat de landbouw in de kinderschoenen. Nergens heb ik de grond ooit zo langzaam en met tegenzin bewerkt zien worden. De meest eenvoudige werktuigen kennen ze hier niet: de armen van de mannen, nogal mager en slap in vergelijking met de onze, doen
van alles, maar ongelooflijk traag. Ze doen een halve dag waar wij twee uur over zouden doen en hebben vijf of zes stevige mannen nodig om een lading te vervoeren die de kleinsten van onze knechten vrolijk op hun rug zouden gooien.”
In februari 1939, toen de gezondheidstoestand van Chopin verslechterde, voeren ze met een boot vol varkens terug naar Barcelona. In haar boek zegt de schrijfster: “Er werd me gevraagd om een poëtische of op zijn minst een redelijk waarheidsgetrouwe beschrijving te geven van mijn verblijf om toeristen aan te moedigen het eiland te bezoeken, maar omdat ik me op die plek totaal niet prettig meer voelde, heb ik ervan afgezien mijn ontdekking op te hemelen.”
Met haar spottende toon heeft George Sand van Mallorca ongewild een toeristische trekpleister gemaakt.
George Sand: Een winter op Mallorca, tweedehands; Un hiver à Majorque, uitgeverij Le Livre de Poche; Winter in Majorca, vertaling Robert Graves; Ein Winter auf Majorca, uitgeverij Insel Verlag Gmbh, vertaling Herman Lindner.
Ludwig Salvator: ‘Die Balearen geschildert in Wort undBild’
In tegenstelling tot George Sand maakte Ludwig Salvator van Oostenrijk (1847-1915) veel propaganda voor Mallorca. In 1867 kwam de excentrieke aartshertog, zeeman, geograaf, natuuronderzoeker én schrijver onder het pseudoniem Luis de Neudorf met zijn schip Nixe en een bont gezelschap op het eiland aan. Hij werd er meteen verliefd op de wilde schoonheid en de vriendelijkheid van de mensen. Enkele jaren later kocht Salvator er aan de kust tussen Valldemossa en Deià een aantal finca’s: Son Marroig, zijn hoofdwoning, de grotere Son Moraques en Son Miramar, en het kleine landhuis S’Estaca, waarin de Hollywoodster Michael Douglas heeft gewoond. Ludwig Salvator heeft meer dan zestig boeken geschreven. Voor zijn encyclopedie Die Balearen in Wort und Bild, kreeg hij op de Wereldtentoonstelling in Parijs van 1899, een gouden medaille. Hierin schrijft de aartshertog:
“Weinig steden bieden bij aankomst een zo lieflijk beeld; bij weinige komen vorm en kleur samen in een zo’n harmonieus geheel. Als je vanuit zee, vooral vanuit het westen, de grote baai van Palma binnenvaart, zie je langzaam de torens opdoemen, dan de goudkleurige muur
en de zee van huizen van de hoofdstad van de Balearen, stil en magisch. Een hoge saffierblauwe bergkrans vormt de achtergrond, scherp afgetekend tegen de blauwe horizon als het glanzende beeld van een visioen. De grauwe pitons rijzen omhoog en openen zich in donkere valleien, die licht en schaduw verbinden tot een vreugdevolle harmonie. Rechts en links wordt de groene vlakte omzoomd door twee rijen windmolens, die op zee zichtbaar zijn als de uitgespreide oogverblindende vleugels van een gigantische vogel…”
Vertaling vanuit het Duits: Frieda Kleinjan
Ludwig Salvator: Die Balearen, geschildert in Wort und Bild, Engelse uitgave, Uitgeverij Franklin Classics (2018)
‘Typisch Spanje’
Het boek ‘Typisch Spanje rondgang door een eigenzinnig land’ geschreven en samengesteld door Frieda Kleinjan, is een bundel met fascinerende verhalen over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, sport, film, natuur, muziek, tradities… Al die verschillende cultuuruitingen vormen de identiteit van Spanje, leggen de ziel ervan bloot, tonen het land in al haar schakeringen. Voor elke Spanjeliefhebber valt er iets nieuws te ontdekken. KLIK HIER om dit boek te bestellen.